سبک زندگی و نداشتن رژیم غذایی سالم به صورت معمول باعث می‌شود تا به‌مرور زمان و با بالا رفتن سن، مشکلات زیادی مثل چربی خون به‌سراغ ما بیاید. حتی بعضی اوقات ما با علائم چربی خون بالا دست‌وپنجه نرم می‌کنیم بدون این‌که خودمان بدانیم.
این بیماری می‌تواند به افزایش فشار خون و بروز بیماری‌های دیگر مثل دیابت در بدن ما شود. در نتیجه، به‌جای شیرینی خوردن زیاد و رفتن به رستوران‌های فست‌فودی مختلف، باید با حقیقت تلخ در خطر افتادن سلامت جسمی‌مان مواجه شویم.
در این مطلب از مجله سلامتی لیمومی قرار است هرآن‌چه درباره چربی خون می‌دانیم را با شما به‌اشتراک بگذاریم و از نشانه‌ها و دلایل بروز این مشکل گرفته تا علائم چربی خون بالا و روش‌های مختلف درمان آن بگوییم.
اول از همه، کلسترول چیست؟
طبق گفته‌های انجمن قلب آمریکا، کلسترول (Cholesterol) یک ماده مومی‌شکل است که بدن ما برای ساخت سلول‌ها و تولید ویتامین و هورمون به آن نیاز دارد. این ماده در بدن در قسمت کبد تولید می‌شود. با این حال، با غذایی که می‌خوریم هم امکان دریافت کلسترول وجود دارد.
منابع غذایی کلسترول عموماً محصولات حیوانی‌اند و شامل موارد گوشت و لبنیات پرچرب می‌شوند. با این حال، چربی‌های اشباع‌شده در مواد غذایی مختلف هم می‌توانند کبد را به ساختن کلسترول بیشتر تحریک کنند و سطح کلسترول بد خون را افزایش دهند.
از آن‌جایی که رژیم‌های غذایی ما معمولاً پر از مواد غذایی پرچرب است، افزایش سطح کلسترول به یک اپیدمی در ایران و سایر کشورهای جهان تبدیل شده است.
دانشمندان معتقدند که سطوح بالای کلسترول در خون ارتباط مستقیمی با بیماری‌های قلبی عروقی دارد و می‌تواند به آترواسکلروز، بیماری‌های شریان کاروتید، بیماری عروق کرونر، حمله قلبی، سکته مغزی و ایست قلبی ناگهانی منجر شود.
چند نوع کلسترول داریم و هر کدام به چه شکلی کار می‌کنند؟
لیپوپروتئین‌ها ذراتی در بدن هستند که از چربی و پروتئین ساخته شدند و وظیفه این را دارند که کلسترول را از جریان خون به سلول‌های مختلف منتقل کنند. ما دو نوع لیپوپروتئین داریم که تحت عنوان کلسترول خوب (HDL) و کلسترول بد (LDL) شناخته می‌شوند.
حالا چرا یکی خوب است و دیگری بد؟ کلسترول خوب عموماً مقدار کلسترول LDL یا همان نقش بد داستان را از شریان‌های خون خارج کرده و به کبد می‌برد تا در آن‌جا تجزیه شود و آسیبی به‌بدن وارد نکند. حالا چرا دیگری بد است؟ چون زمانی که مقدار زیادی از آن در خون گردش داشته باشد، پلاک‌هایی را روی دیواره رگ ایجاد می‌کند.
با گذشت زمان، این اتفاق باعث باریک شدن شریان‌ها و افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های شریان محیطی می‌شود.
علائم چربی خون بالا چیست؟
بالا بودن کلسترول به‌خودی خود معمولاً علائمی ندارد و شما بدون آزمایش دادن، نمی‌توانید بفهمید که آیا کلسترول‌تان بالا است یا نه. اما اتفاقی که بعد از بالا رفتن کلسترول در بدن می‌افتد و بیماری‌هایی که بروز پیدا می‌کنند، می‌تواند نشان دهنده اوج گرفتن این مشکل در بدن باشد.
بیشتر بخوانید: چگونه ورزش می‌تواند باعث پایین آوردن سریع چربی خون شود؟
با گذشت زمان، کلسترول اضافی در کنار مواد دیگر قرار می‌گیرد و رسوبات ضخیمی به اسم پلاک را در داخل رگ‌ها ایجاد می‌کند. این تجمع وضعیتی است که ما به آن آترواسکلروز (Atherosclerosis) می‌گوییم. تجمع در شریان‌ها می‌تواند لخته‌های زیادی را ایجاد و جریان خون به قلب، مغز و بافت‌های پا و بازو را مسدود کند.
به‌طور کلی، علائم چربی خون بالا به محل شریان مسدود شده بستگی دارد، اما کلی‌ترین علائم چربی خون بالا شامل موارد زیر است:
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه (که به آن آنژین می‌گوییم)
- حمله قلبی
- سکته
- درد یا گرفتگی در پا
چرا بعضی افراد مستعد بالا رفتن چربی خون هستند؟
توضیح درباره این‌که چرا بعضی‌ها بیشتر از دیگران در معرض خطر چربی خون بالا هستند، سخت‌تر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنید. مثلاً ممکن است پیش خودتان بگویید که افرادی که اضافه وزن دارند، احتمالاً کلسترول‌شان بالا است. در حالی که افراد لاغر هم می‌توانند از مشکلات چربی خون بالا رنج ببرند.
در ادامه به برخی عوامل که می‌تواند روی سطح کلسترول ما تأثیر بگذارد، اشاره می‌کنیم:
رژیم غذایی
بهترین راهی که می‌توانید چربی خونتان را کمتر کنید، این است که مصرف چربی‌های اشباع‌شده و ترانس را کاهش دهید و به کمتر از ۶ درصد کالری روزانه برسانید. این یعنی مصرف گوشت قرمز، روغن‌ها، غذاهای سرخ‌شده و لبنیات پرچرب باید محدود شود.
در عوض، محصولات لبنی کم‌چرب، میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، مرغ، ماهی، آجیل و روغن‌های گیاهی را در رژیم غذایی‌تان قرار دهید.
وراثت
وضعیتی به اسم هیپرکلسترولمی خانوادگی (FH) می‌تواند برخی افراد را از نظر ژنتیکی مستعد سطوح بالای کلسترول بد کند. این دسته از افراد، کلسترول بد یا همان LDL را به‌طور مؤثر تجزیه نمی‌کنند و در نهایت با سطوح بالایی از این نوع کلسترول در بدن مواجه می‌شود که می‌تواند در سنین پایین، مسدودسازی شریان‌های خون را برای آن‌ها به همراه داشته باشد.
ارتباط سیگار کشیدن با چربی خون
سیگار به‌طور مستقیم باعث کلسترول بالا نمی‌شود اما خطر بزرگی برای بیماری‌های قلبی و حتی بروز سکته است. اگر چربی خون بالایی دارید، مصرف سیگار می‌تواند خطر بروز بیماری‌ها را بیشتر کند. جدا از این، تحقیقات ثابت کرده که سیگار سطح کلسترول خوب را در بدن کمتر می‌کند و همین موضوع می‌تواند روی افزایش میزان LDL در بدن تأثیر بگذارد.
ارتباط سن با چربی خون بالا
با بالا رفتن سن، متابولیسم بدن‌مان هم تغییر می‌کند و کبد نمی‌تواند به اندازه قبلاً، کلسترول بد را از بدن حذف کند. به همین خاطر هم، هر چه سن‌مان بیشتر شود علائم چربی خون بالا خودشان را بروز می‌دهند. کلسترول بالا معمولاً در گروه‌های سنی ۴۰ تا ۵۹ سال تشخیص داده می‌شود.
چگونه می‌توانیم تشخیص دهیم که کلسترول بالایی داریم؟
چه با علائم چربی خون بالا مواجه شوید و چه نشوید، تنها راه تشخیص بالا بودن سطح کلسترول در بدن از طریق آزمایش خون امکان‌پذیر است. این آزمایش جنبه‌های متفاوتی از خون ما را اندزاه‌گیری می‌کند، از سطح دو نوع لیپوپروتئین در خون گرفته تا میزان کلسترول تولیدی در بدن.
این آزمایش معمولاً شامل اعداد زیر می‌شود:
- کلسترول بد (LDL): سطوح کلسترول خون در بدن باید کمتر زا ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dL) باشد.
- کلسترول خوب (HDL): سطوح بهینه کلسترول خوب برای مردان حداقل ۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر و برای زنان حداقل ۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر است.
- تری‌گلیسیرید: تری‌گلیسیرید‌ها نوع دیگری از چربی در خون هستند که می‌توانند دیواره‌های سرخرگ را ضخیم‌تر کنند. میزان این چربی باید کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد.
- کلسترول تام: این مقدار کلسترولی است که در خون شما در گرشد است و با فرمول خاصی محاسبه می‌شود. اگر کلسترول تام در بدن شما بالاتر از ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، چربی خونتان را بالا تشخیص می‌دهند و اگر پایین‌تر باشد، تقریباً نرمال در نظر می‌گیرند.
چه ارتباطی بین کلسترول بالا و بیماری‌های قلبی وجود دارد؟
برای سال‌ها مردم اعتقاد داشتند که چربی خون به‌طور مستقیم می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی در بدن شود و اگر مراقب خودتان نباشید، با خطر بیماری‌های مختلف قلبی مواجه می‌شوید. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که علائم چربی خون بالا لزوماً ارتباط مستقیمی با بیماری‌های قلبی ندارد و ارتباط‌شان پیچیده‌تر است.
یک مطالعه در بنیاد قلب مینیاپولیس ahajournals که در آوریل ۲۰۱۷ منتشر شد، نشان داد که بسیاری از افرادی که حملات قلبی داشته‌اند، از کلسترول بالا رنج نمی‌برده‌اند. جدا از این هم، مطالعات منتشر شده در مجله آمریکایی تغذیه بالینی هیچ مدرکی از منظر ارتباط دقیق بین کلسترول بالا و بیماری‌های قلبی ارائه نمی‌دهد.
در طرف مقابل اما، نتایج تحقیقات طولانی‌مدتی که در سپتامبر ۲۰۱۷ از مجله Circulation منتشر شده، ثابت می‌کند که داشتن کلسترول بالا، میزان مرگ و میر ناشی از بیماری‌های عروق کرونر قلب را افزایش می‌دهد.
در نتیجه، با وجود تمام پیچیدگی‌ها، در طولانی مدت علائم چربی خون بالا می‌تواند تأثیر منفی‌ای روی بدن به‌جا بگذارد. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم که تا جای ممکن غذای فرآوری‌شده نخورید، به‌طور منظم ورزش کنید، سیگارتان را کنار بگذارید و فشار خونتان را تحت کنترل قرار دهید.
چگونه چربی خون بالا را درمان کنیم؟
حالا که می‌خواهید مقداری سبک زندگی‌تان را بهبود ببخشید و نگرانی‌هایی درباره سلامت بدن‌تان دارید، بهتر است بعد از تشخیص این‌که سطح کلسترول خونتان بالا است، به‌سراغ روش‌های درمانی بروید. درمان این بیماری عموماً کاهش سطح کلسترول بد خون و تری‌گلسیرید را ممکن می‌سازد و پزشکان برای انجام این کار، دو روش را پیشنهاد می‌کنند: تغییر سبک زندگی یا مصرف دارو.
در ادامه بیشتر درباره هر کدام صحبت می‌کنیم:
تغییرات سبک زندگی
خب، در این‌جا شما باید متمم آن چیزی باشید که تا الان بوده‌اید. یعنی چه؟ یعنی تمام عادات غذایی بدی که داشته‌اید را به عادات خوب تبدیل کنید و تمام کارهایی که انجام نمی‌داده‌اید را انجام دهید. مثلاً به‌جای غذاهای فرآوری‌شده از غذاهای خانگی استفاده کنید و ورزشی که می‌گویید از شنبه شروع می‌کنید را از همین امروز آغاز کنید.
پزشکان لیستی از کارهای زیر را برای تغییر در سبک زندگی‌تان پیشنهاد می‌کنند:
- کاهش مصرف غذاهای حاوی چربی ترانس
- ورزش کردن
- ترک سیگار
- کاهش وزن
داروهای تجویزی
علاوه بر این‌که سبک زندگی‌تان را تغییر می‌دهید، ممکن است براساس شدت بیماری، پزشک به شما پیشنهاد کند که داروهایی مصرف کنید. یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین داروهای کاهش کلسترول در دنیا، استاتین‌ها هستند که تولید کلسترول در کبد را کند می‌کنند و توانایی اندام‌های مختلف برای حذف کلسترول از خون را افزایش می‌دهند.
ممکن است پزشکان داروهای زیر را برای شما تجویز کنند:
- داروی زتیا که از جذب کلتسرول توسط روده جلوگیری می‌کند.
- جذب‌کننده‌های اسید صفراوی که به روده کمک می‌کند تا از شر کلسترول‌های بیشتر خلاص شوند.
- مهارکننده‌های PCSK9 که برای کاهش میزان LDL در خون مصرف می‌شوند.
- مهارکننده‌های آدنوزین تری فسفات سیترات لیاز که باعث می‌شود تا کلسترول در کبد مسدودسازی شود.
چگونه می‌توانیم از چربی خون بالا جلوگیری کنیم؟
همیشه می‌گویند که «پیش‌گیری بهتر از درمان است» و این موضوع برای چربی خون هم صدق می‌کند. برای این‌که بتوانید از علائم چربی خون بالا جلوگیری کنید، باید سبک زندگی‌تان را تغییر دهید. از روش‌های زیر برای انجام این کار استفاده کنید:
- وزن خود را در حالت مطلوب نگه دارید
- به‌شکل منظم ورزش کنید
- سیگار نکشید
- مصرف مشروبات الکلی را کاهش دهید
علاوه بر این موضوع، بهتر است به‌طور منظم با انجام آزمایش پانل چربی، کلسترول خونتان را مورد بررسی قرار دهید و در صورت بروز علائم چربی خون بالا، از ابتلا به بیماری‌های مختلف در امان باشید. پیشنهاد می‌شود که بزرگ‌سالان هر چهار تا شش سال، یک بار کلسترول خونشان را چک کنند.
اگر بیماری قلبی، دیابت یا سابقه خانوادگی‌ای در زمینه چربی خون دارید، بهتر است سالی یک‌بار این آزمایش را انجام دهید. اما همان‌طور که قبلاً هم گفتیم، ممکن است با انجام اقدامات پیشگیرانه، همچنان هم کلسترول بالایی داشته باشید. در این شرایط بهتر است به پزشک مراجعه کنید و با مشورت آن، اقدامات پیشرفته‌تری را در نظر بگیرید.
کلام آخر: زندگی با علائم چربی خون بالا
اگر به فکر این بیماری و درمان‌اش نباشید، پلاک‌هایی در شریان‌تان ایجاد می‌شود و تهدیدی طولانی‌مدت و بزرگ‌تر را در زندگی‌تان ایجاد می‌کند. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که افرادی که در سن ۵۵ سالگی کلسترول بالا دارند در مقایسه دیگر اشخاص، احتمالاً به‌شکلی خطرناک‌تر با بیماری‌های قلبی مختلف مواجه می‌شوند.
در نتیجه، جدا از این‌که در بزرگسالی بهتر است بیشتر مراقب خودتان باشید، پیشنهاد می‌کنیم که عادات سالمی برای خودتان ایجاد کنید، ورزش را به‌عنوان یک روتین روزانه در نظر بگیرید و رژیم غذایی درستی داشته باشید.
نکته 1: این مقاله برای آگاهی شما عزیزان تهیه شده است و لیمومی در قبال آن هیچ مسئولیتی ندارد.
نکته 2: اگر در حال اجرای رژیم لیمومی هستید، باید طبق برنامه‌تان عمل کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. متخصصان لیمومی تمام موادغذایی لازم را در برنامه غذایی‌تان لحاظ کرده‌اند.
منابع:
بدون نظر! اولین نفر باشید