عزت نفس چیست و چه تفاوتی با اعتماد به نفس دارد؟

پیش از هرچیزی، عزت نفس چیست؟

عزت نفس (Self-Esteem) به‌عنوان یک احساس ذهنی از ارزش‌های شخصی ما شناخته می‌شود و می‌تواند سطح اعتماد به توانایی‌ها و ویژگی‌هایی که داریم را توصیف کند. داشتن عزت نفس می‌تواند روی انگیزه، رفاه ذهنی و کیفیت کلی زندگی ما تأثیر بگذارد.

با این حال، بالا بودن یا پایین بودن سطح عزت نفس می‌تواند مشکلاتی را برای هر شخص به‌وجود آورد. درک بهتر از سطح عزت نفسی که دارید، کمک می‌کند تا متعادل‌ترین شرایط را برای خودتان ایجاد می‌کنید. عناصر کلیدی‌ای که در عزت نفس نقش دارند، عبارت‌اند از: 

• اعتماد به نفس 
• احساس امنیت 
• هویت 
• حس تعلق 
• احساس شایستگی 

عزت نفس در دوران کودکی در پایین‌ترین حد ممکن است و رفته‌رفته با ورود به دوران نوجوانی و بزرگ‌سالی افزایش می‌یابد و در نهایت پس از یک بازه زمانی‌ای، در سطحی پایدار قرار می‌گیرد. 

اهمیت عزت نفس چیست؟

عزت نفس می‌تواند روی فرایند تصمیم‌گیری، روابط، سلامت عاطفی، رفاه کلی و انگیزه ما تأثیر بگذارد چون افرادی که دیدگاه سالم و مثبتی نسبت‌به خودشان دارند، پتانسیل‌هایشان را درک می‌کنند و می‌توانند چالش‌های جدید را راحت‌تر پشت سر بگذارند. چهار ویژگی کلیدی عزت نفسِ سالم عبارت‌اند از: 

• درک مهارت‌های خودمان 
• توانایی حفظ روابط سالم با دیگران 
• انتظارات شخصی واقع‌بینانه و مناسب 
• درک نیازها و توانایی‌های مورد نیاز 

افرادی که عزت نفس پایینی دارند،‌ عموماً کم‌تر به توانایی‌هایشان اتکا می‌کنند و در تصمیم‌گیری‌ها، دو دل می‌شوند. این افراد برای امتحان کردن چیزهای جدید انگیزه آن‌چنان زیادی ندارند چون باور کرده‌اند که نمی‌توانند به اهداف‌شان دست پیدا کنند. این موضوع مشکلاتی در روابط و نیازهای شخصی در اشخاص به‌وجود می‌آورد. 

در آن‌طرف، افرادی که عزت نفس بیش از حد بالایی دارند، مهارت‌های خودشان را بیش از اندازه ارزیابی می‌کنند و احساس‌شان بر این است که مستحق موفقیت هستند، حتی بدون این‌که توانایی لازم برای رسیدن به آن موفقیت را داشته باشند. نتیجه این تفکر، مانعی برای خودسازی است چون شخص باور دارد که یک انسان کامل است. 

تفاوت اعتماد به نفس با عزت نفس چیست؟

خیلی از ما واژه اعتماد به نفس را با عزت نفس اشتباه می‌گیریم و به همین خاطر هم یکی از پرسرچ‌ترین عبارت‌ها در اینترنت، این است که تفاوت اعتماد به نفس با عزت نفس چیست؟ در پاسخ به این سوال، باید اول معانی این دو واژه را بررسی کنیم. 

اعتماد به نفس (Self-Confidence) یعنی بدانید چه کاری می‌توانیم انجام دهیم و چه کاری را نمی‌توانیم انجام دهید و به توانایی‌هایی که داریم، اعتماد کنیم. اشخاصی که اعتماد به‌نفس بیش‌تری دارند، احتمالاً علاقه بیش‌تری هم به مقابله با چالش‌ها دارند و مسئولیت کارهایی که انجام می‌دهند را راحت‌تر می‌پذیرند. 

بیشتر بخوانید: راه های افزایش اعتماد به نفس چیست؟

عزت نفس از آن‌طرف یعنی شما چگونه خودِ درون‌تان را می‌بینید؛ خودی که دنیای بیرون از آن بی‌خبر است. در واقع، عزت نفس زمانی حاصل می‌شود که به‌خوب بودن ذاتِ خودتان ایمان داشته باشید. از آن‌جایی که این مفهوم پیچیدگی‌هایی را هم به‌همراه دارد، بگذارید به زبان راحت‌تری صحبت کنیم. 

ما از عشق ساخته شده و به این دنیا آمده‌ایم.  عشق اغلب به‌عنوان بالاترین احساسی شناخته می‌شود که در جهان هستی وجود دارد و عزت نفس هم زمانی به‌وجود می‌آید که بالاترین احساس انسانی، یعنی عشق را برای خودمان داشته باشیم.

چه عواملی روی عزت نفس نقش دارد؟

عزت نفس در همگی ما ممکن است تحت تأثیر عوامل زیر قرار بگیرند: 

• سن
• ناتوانی
• ژنتیک
• بیماری 
• توانایی‌های بدنی 
• وضعیت اجتماعی و اقتصادی 
• الگوهای فکری 

به‌عنوان مثال، رفتارهایی مثل نژادپرستی و تبعیض می‌توانند روی عزت نفس، تأثیری منفی داشته باشند اما مهم‌ترین عامل در بالا برد یا پایین آوردن سطح عزت نفس، تجاربی است که در زندگی به‌دست می‌آوریم. 

روش‌های افزایش عزت نفس چیست؟

عموماً اشخاصی که با عزت نفس پایین دست‌وپنجه نرم می‌کنند، به سراغ روان‌شناس می‌روند تا ریشه عزت نفس پایین‌شان مورد بررسی قرار بگیرد و روش‌های درمانی با توجه به نیاز هر شخص ارائه شود. جدا از راه‌حل‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند درک به خود و ایمان به توانایی‌هایی که دارید را بیش‌تر کند. 

برخی از اقداماتی که می‌توانید برای کمک به بهبود عزت نفس خودتان انجام دهید، عبارت‌اند از: 

• از افکار منفی آگاه شوید: یاد بگیرید که افکار تحریف‌شده‌ای که می‌تواند روی ارزش‌های شما تأثیر بگذارد را شناسایی کنید. 
• الگوهای افکار منفی‌تان را به‌چالش بکشید: وقتی متوجه شدید که درگیر افکار منفی هستید، سعی کنید با فکر کردن به وقایع واقعی‌تر و مثبت‌تر، با این افکار مقابله کنید. 
• از تکنیک خودگویی مثبت استفاده کنید: تمرینِ جملات تأکیدی مثبت به خودتان را دست کم نگیرید. 
• خودتان را ببخشید: تمرین کنید که به‌خاطر اشتباهاتی که در گذشته انجام داده‌اید، خودتان را سرزنش نکنید و بتوانید با پذیرش و بخشیدن، به جلو حرکت کنید. 

mind می‌گوید که عزت نفس پایین می‌تواند روی بیماری‌های سلامت روانی مثل اضطراب و افسردگی هم تأثیر داشته باشد و به‌عنوان یکی از علائم این بیماری‌ها هم شناخته می‌شود. در نتیجه، صحبت با یک پزشک و درمانگر، اجرای تکنیک‌های مختلف روان‌درمانی و مصرف دارو می‌تواند روی بهبود این وضعیت و پیشگیری از بروز علائم بیش‌تر، تأثیر داشته باشد. 

سخن پایانی

در این مطلب تلاش کردیم تا به شکلی همه‌جانبه به این سوال که عزت نفس چیست؟ پاسخ دهیم و تمام جنبه‌های مختلف آن را بررسی کنیم.

با وجود این‌که عزت نفس با توجه به عوامل ژنتیکی، تجربیات اولیه کودکی و ویژگی‌های شخصیتی در هر شخص متفاوت است، اما باید به‌خاطر داشته باشیم که هیچ فردی ارزش کم‌تری نسبت‌به دیگری ندارد.

خوشبختانه، عزت نفس هم درست مثل بسیاری از اختلالات مرتبط با سلامت روان، با اقداماتی قابل درمان است و می‌توانید احساس امنیت و ارزش بیش‌تری برای خودتان ایجاد کنید. 

نکته 1: این مقاله برای آگاهی شما عزیزان تهیه شده است و لیمومی در قبال آن هیچ مسئولیتی ندارد.

نکته 2: اگر در حال اجرای رژیم لیمومی هستید، باید طبق برنامه‌تان عمل کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. متخصصان لیمومی تمام موادغذایی لازم را در برنامه‌ غذایی‌تان لحاظ کرده‌اند.

منابع:

Verywell Mind

Read and Spell

Add.org