خانه > زندگی سالم > سلامت جسمی > بیماری رماتیسم و بهترین رژیم غذایی مناسب روماتیسم

بیماری رماتیسم و بهترین رژیم غذایی مناسب روماتیسم

مانی شکیبایی
22 اسفند 1402
بدون نظر
443

در دنیای مدرن امروز، بیماری‌های روماتیسمی به عنوان یکی از چالش‌برانگیزترین مشکلات سلامتی شناخته می‌شوند که تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد دارند.

با پیشرفت‌های اخیر در علم پزشکی، درک بهتری از علل، علائم، و روش‌های درمانی مختلف این بیماری به دست آمده که می‌تواند به ما در مدیریت بهتر آن کمک کند. اما یکی از جنبه‌های مهم که گاهی اوقات کمتر به آن پرداخته می‌شود، نقش رژیم غذایی در پیشگیری و کاهش علائم بیماری‌های روماتیسمی است.

در این مطلب از مجله سلامتی لیمومی قرار است به‌شکلی کامل و جامع به این سوال پاسخ دهیم که رماتیسم چیست؟، چه روش‌های درمانی‌ای دارد، انواع آن چیست و چه رژیم غذایی‌ای برای بهبود آن باید پیش گرفت. امیدواریم این مطلب برای شما مفید باشد.

سوالات متداول

آیا روماتیسم باعث فلج شدن می‌شود؟

در حالی که روماتیسم به طور مستقیم باعث فلج شدن شخص نمی‌شود، اما در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب دائمی و کاهش قابلیت حرکتی شود که روی کیفیت زندگی ما هر فردی تأثیر می‌گذارد.

فرق آرتروز و رماتیسم چیست؟

آرتروز به التهاب و تخریب مفصل اشاره دارد، در حالی که رماتیسم اصطلاحی گسترده برای شرایط التهابی مختلف مفصلی است که می‌تواند دردهای بسیار زیادی در نقاط مختلف بدن به‌همراه داشته باشد. از آن طرف، آرتروز معمولاً با فرسایش مفصل مرتبط است.

آیا روماتیسم درمان قطعی دارد؟

در حالی که برخی از انواع روماتیسم قابل درمان هستند، خیلی از آن‌ها به‌عنوان بیماری‌های مزمنی شناخته می‌شوند که تا مدت‌های طولانی باقی می‌مانند و نیازمند مدیریت و روش‌هایی برای کنترل دارند.

تفاوت روماتیسم و لوپوس چیست؟

لوپوس یک نوع بیماری خودایمنی است که می‌تواند بخش‌های مختلفی از بدن را درگیر کند، از جمله پوست، کلیه‌ها، و مغز. روماتیسم اصطلاحی گسترده برای بیماری‌های التهابی است که اغلب تمرکش روی مفاصل است.

بیماری روماتیسم چیست؟

بیماری روماتیسم (Rheumatic) به گروهی از اختلالات اشاره می‌کند که عمدتاً باعث التهاب و درد در مفاصل و بافت‌های اطراف آن‌ها می‌شود. آرتریت روماتوئید یکی از شایع‌ترین نوع‌های روماتیسم است که به صورت بیماری خودایمنی، مفاصل را درگیر کرده و باعث التهاب، درد و در نهایت اختلال در حرکت مفصل می‌شود.

بیماری رماتیسم از آن دست مشکلاتی است که روی کیفیت زندگی فرد تاثیر می‌گذارد و منجر به آسیب‌های جدی و دائمی‌ای می‌شود که در صورت عدم درمان می‌تواند تا مدت‌ها ادامه پیدا کند.

عوارض بیماری روماتیسم

روماتیسم بیماری مزمنی است که با علائم التهاب و درد در مفاصل مشخص می‌شود. این علائم و نشانه‌ها در دوره‌هایی می‌توانند تشدید پیدا کنند و حتی چالشی در راه رفتن در طول روز برای افراد بسازند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عوارض بیماری روماتیسم که می‌تواند سبک زندگی ما را درگیر کند، اشاره می‌کنیم:

التهاب مفاصل
درد مفصلی
تورم و قرمزی
کاهش دامنه حرکتی
خستگی مفرط
آسیب دیدگی بافت‌های نرم

نشانه‌های بیماری روماتیسم

هر کدام از انواع بیماری روماتیسم می‌تواند علائم و نشانه‌های به‌خصوصی را داشته باشد. با این‌حال، یک سری علائم یکسان در آرتریت روماتوئید وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

درد
تورم
سفتی مفاصل در صبح
کاهش توانایی حرکتی
خستگی

انواع بیماری روماتیسم

همان‌طور که پیش‌تر هم به این موضوع اشاره کردیم، روماتیسم انواع مختلفی دارد. به‌عنوان مثال، روماتیسم مفصلی با درگیر کردن مفاصل و ایجاد التهاب در آن‌ها، درد شدیدی را در بخش‌های مختلف بدن ایجاد می‌کند. داشتن دانش کافی درباره هر کدام از این نوع‌های بیماری روماتیسم به‌ما کمک می‌کند تا بتوانیم روش‌های درستی را برای پیش‌گیری‌شان به‌کار بگیریم.

در ادامه به انواع بیماری روماتیسم اشاره می‌کنیم:

روماتیسم اعصاب

روماتیسم می‌تواند به اعصاب محیطی که بخشی از سیستم عصبی محیطی هستند، آسیب برساند؛ سیستمی که به بخش عصبی مرکزی یعنی مغز و نخاع کمک می‌کند تا اطلاعات را در سرتاسر بدن ارسال و دریافت کند.

اغلب این آسیب‌ها در دست‌ها و پاها اتفاق می‌افتد و به‌عنوان وضعیتی تحت عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می‌شود که می‌تواند به‌دلیل التهاب مفصل، التهاب تاندون یا حتی دررفتگی جزئی مفصل اتفاق بیفتد. در برخی موارد، نوروپاتی محیطی به‌خاطر گره‌های روماتوئیدی به‌وجود می‌آید و باعث می‌شود تا شما با روماتیسم اعصاب مواجه شوید.

روماتیسم استخوان

این نوع از بیماری روماتیسم به التهاب استخوان‌ها مربوط می‌شود که در آن، التهاب زیادی در استخوان‌ها به‌وجود می‌آید و شخص در بخش‌های مختلف بدن، درد شدیدی را احساس می‌کند. دلایل زیادی برای روماتیسم استخوان وجود دارد؛ از عفونت گرفته تا کمبود تغذیه‌ای یا بیماری‌های خودایمنی که ضعف و درد شدیدی در استخوان‌ها به وجود می‌آورد.

روماتیسم پوستی

روماتیسم پوستی به دو شکل خودش را نمایان می‌کند. آرتریت پسوریاتیک یکی از انواع روماتیسم است که با التهاب پوست و مفاصل خودش را نشان می‌دهد. در این شرایط، اغلب مفاصل انتهای انگشتان پا و انگشتان دست تحت تأثیر قرار می‌گیرند و تغییرات ظاهری را به‌همراه دارند که می‌توانند به درد‌های بسیار زیادی تبدیل شوند.

جدا از این، اسکلرودرمی نوع دیگر از روماتیسم است که با تولید کلاژن غیر طبیعی و بیش از حد در پوست به‌وجود می‌آید و می‌تواند پوست، رگ‌های خونی، مفاصل و اندام‌های داخلی مثل ریه‌ها و کلیه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

روماتیسم گوارشی (روده و معده)

این نوع از روماتیسم به التهاب دستگاه گوارشی اشاره دارد و می‌تواند باعث درد شکمی، اسهال، و علائم دیگری مرتبط با دستگاه گوارش شود. ما دو نوع سیستم گوارشی تحت عنوان سیستم گوارشی فوقانی و تحتانی داریم.

در روماتیسم گوارشی فوقانی،‌ ممکن است با سوراخ شدن دستگاه گوارش، خون‌ریزی، زخم، انسداد و التهاب مری مواجه شوید در حالی که در روماتیسم گوارشی تحتانی زخم، سوراخ شدن و ورم روده بزرگ یا عفونت کیسه‌های کوچکی که این عضو از بدن را پوشانده‌اند اتفاق می‌افتد و می‌تواند سلامت بدن را به‌خطر بیندازد.

روماتیسم استیل

روماتیسم استیل که تحت عنوان Adult Still Disease هم شناخته می‌شود نوعی نادر از آرتریت التهابی است که می‌تواند با تب، بثورات و درد در مفاصل، به‌ویژه مفاصل مچ دست همراه باشد. عموماً این بیماری به‌شکل دوره‌ای در اشخاص بروز پیدا می‌کند و پس از یک دوره زمانی، یا خود به خود و یا با روش‌های درمانی از بین می‌رود.

روماتیسم از نوع لوپوس

جدا از آرتریت روماتوئید، یکی از بدترین انواع بیماری روماتیسم، لوپوس (Lupus) است که به‌عنوان یک بیماری خود ایمنی شناخته می‌شود و می‌تواند بسیاری از اندام‌های بدن را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از علائم این بیماری شامل موارد زیر است:

درد مفاصل
خستگی
سفتی مفصل
بثورات
حساسیت به خورشید
ریزش مو
مشکلات در اندام‌های مختلف بدن مثل کلیه‌ها
اختلالات خونی مثل کم‌خونی یا پایین آمدن سطح گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها
درد در قفسه سینه ناشی از التهاب دیواره قلب یا ریه
تشنج یا سکته مغزی

روماتیسم قلب

بیماری روماتیسم قلب وضعیتی است که در آن دریچه‌های قلب به‌طور دائمی توسط تب روماتیسمی آسیب می‌بیند. این آسیب ممکن است مدت کوتاهی پس از عفونت‌های درمان نشده مثل گلودرد یا مخملک شروع شود. و به‌عنوان یک پاسخ ایمنی‌ای شناخته می‌شود که التهابی را در بدن به‌وجود می‌آورد.

روماتیسم کبد

روماتیسم کبد در واقع تأثیری التهابی بین آرتریت روماتوئید و بیماری کبد چرب غیر الکلی است که می‌تواند درد شدیدی در کبد را به‌همراه داشته باشد. با این حال، تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد که روماتیسم ارتباط بسیار زیادی روی کبد ندارد و باید با مطالعات بیش‌تر، این موضوعات را مورد بررسی قرار داد.

نحوه تشخیص روماتیسم

تشخیص بیماری‌های روماتیسمی معمولاً از طریق ارزیابی علائم بالینی، سابقه پزشکی بیمار و آزمایش‌های تخصصی انجام می‌شود. پزشکان ممکن است آزمایش‌های خون برای بررسی وجود مارکرهای التهابی و آنتی‌بادی‌های خاص مثل فاکتور روماتوئید یا آنتی‌بادی‌های ضد هسته‌ای (ANA)، انجام دهند.

عکس‌برداری با اشعه ایکس، ام‌ آر آی و سونوگرافی هم می‌توانند برای تشخیص دقیق‌تر آسیب‌ها و التهاب در مفاصل و بافت‌های نرم به کار بروند. گاهی اوقات، نمونه‌برداری از بافت برای بررسی دقیق‌تر التهاب و آسیب بافتی نیز انجام می‌شود.

نقش رژیم غذایی در بهبود علائم روماتیسم

تغذیه و انواع رژیم غذایی سالم نقش کلیدی در مدیریت و کاهش علائم بیماری‌های روماتیسمی دارند. رژیم‌های غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، اسیدهای چرب امگا-۳ و مواد مغذی با خاصیت ضدالتهابی می‌توانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند. جدا از این‌ها، کاهش مصرف مواد غذایی پردازش شده، قندهای افزوده و چربی‌های اشباع شده ممکن است به بهبود علائم کمک کند.

مواد غذایی مفید برای روماتیسم چیست؟

همان‌طور که پیش‌تر هم به این موضوع اشاره کردیم، رژیم غذایی نقش بسیار مفیدی در بهبود بیماری روماتیسم دارد. در ادامه قرار است به مواد غذایی‌ای اشاره کنیم که می‌توانند در بهبود روند این بیماری و کاهش علائم آن نقش داشته باشند:

ماهی‌های چرب

ماهی‌های قزل‌آلا، ماهی تن، سالمون، ساردین، شاه‌ماهی و سایر ماهی‌هایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند، می‌توانند به کنترل التهاب در بدن کمک کنند. بدن شما به‌تعادل سالم اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ نیاز دارد.

دانشمندان بر این باورند که امگا ۶ بیش‌تر از امگا ۳ می‌تواند به کاهش بیماری‌های التهابی مزمن مثل علائم بیماری روماتیسم کمک کند.

میوه‌ها و سبزیجات

میوه‌ها و سبزیجات سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که می‌توانند مولکول‌هایی به اسم رادیکال‌های آزاد را کنترل و از آسیب و التهاب به سلول‌ها جلوگیری کنند. این گروه از مواد غذایی ویتامین‌ها و مواد معدنی بسیار زیادی دارند که به کاهش پروتئین واکنشی یا همان CRP کمک می‌کنند.

غلات کامل

جو، گندم، برنج قهوه‌ای، کینوا و سایر غلات کامل خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در افرادی که مبتلا به آرتریت روماتوئید هستند را کاهش می‌دهد. این گروه از مواد غذایی در مقایسه با غلات تصفیه‌شده فیبر بیش‌تری دارند و به همین خاطر می‌توانند در بهبود سلامت کلی بدن هم نقش داشته باشند.

نخود و لوبیا

حبوبات منبعی عالی از پروتئین هستند که می‌توانند سلامت ماهیچه‌ها را به‌خصوص برای افراد مبتلا به بیماری روماتیسم ممکن کنند. نخود و لوبیا عملاً بدون چربی هستند، آنتی‌اکسیدان بسیار زیادی دارند و سرشار از اسید فولیک، منیزیم، آهن، روی و پتاسیم‌اند که همگی در بهبود سیستم قلبی و ایمنی بدن نقش دارد.

آجیل و خشکبار

آجیل‌ها سرشار از چربی‌های تک غیر اشباع سالم هستند و به دلیل خواص محافظیت قلب و مواد مغذی‌ بسیار زیادی که دارند، شناخته می‌شوند. پسته، فندق، بادام و گردو به ویژه برای افرادی که علائم روماتیسم را تجربه‌ می‌کنند، مفید است.

این مواد غذایی اسیدهای چرب امگا ۳ زیادی دارند و جاوی چربی‌های سالمی هستند که کالری بدن را افزایش نمی‌دهد.

روغن زیتون

استفاده از روغن زیتون به‌جای روغن‌های سرخ‌کردنی امروزی راه بسیار خوبی است تا بتوانید یک وعده سالم غذا برای روماتیسم داشته باشید. این روغن علاوه بر چربی‌های تکِ غیراشباع، حاوی ترکیبی به‌اسم اولئوکانتال است که التهاب را کاهش می دهد و می‌تواند کاهش احساس درد در بدن را به‌همراه داشته باشد.

چای سبز

چای سبز به‌واسطه پلی‌فنول‌های زیادی که در خودش دارد،‌ به‌عنوان یک منبع قوی از آنتی‌اکسیدان شناخته می‌شود که می‌تواند التهابات مختلف در بدن را کاهش داده و تخریب غضروف را کندتر کند.

مواد غذایی مضر برای روماتیسم

همان‌طور که مواد مغذی‌ای هستند که می‌توانند به بهبود این بیماری و علائم‌اش کمک کنند، ما در آن طرف غذاهایی را داریم که برای بیماری روماتیسم مضرند و می‌توانند باعث تشدید شدن علائم آن شوند. در ادامه به برخی از مواد غذایی مضر برای روماتیسم اشاره می‌کنیم:

غذاهای فرآوری‌شده

غذاهای فرآوری‌شده‌ای که نمک، شکر و چربی‌های ناسالمی دارند، می‌تواند باعث التهاب، افزایش وزن و مشکلات قلبی شوند. این مواد غذایی نه‌تنها برای آرتریت روماتوئید مضرند، بلکه سلامتی بدن را هم به‌خطر می‌اندازند.

گوشت قرمز و گوشت فرآوری‌شده

گوشت‌های قرمز سطوح بالایی از چربی اشباع‌شده دارند که می‌تواند التهاب را افزایش داده و اثرات منفی روی سلامتی قلب داشته باشد. گوشت‌های فرآوری‌شده مثل گوشت‌های داخل سوپرمارکت‌ها و هایپرمارکت‌ها، حاوی نگهدارندره‌هایی هستند که می‌تواند باعث التهاب شوند.

غذاهای سرخ‌شده

این دسته از غذاها سرشار از اسیدهای چرب امگا ۶ و چربی‌های اشباع‌شده‌اند که می‌توانند التهابات بدن را افزایش دهند و حتی سلامت قلب را به‌خطر بیندازند.

قندهای تصفیه‌شده و کربوهیدرات‌ها

غذاهای قندی‌ای مثل شیرینی‌ها، آب‌نبات‌ها و نوشیدنی‌های شیرین باعث می‌شوند تا بدن پیام‌رسان‌های التهابی به اسم سیتوکین‌ها را آزاد کنند.

همین موضوع برای کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده‌ای مثل نان سفید، برنج و ماکارونی هم صادق است که بدن به سرعت آن‌ها را به قندهای ساده هضم می‌کند.

نمک

نمک زیاد نه‌تنها برای فشار خون مضر است، بلکه اگر به آرتریت روماتوئید مبتلا هستید و استروئید مصرف می‌کنید، بدن راحت‌تر آن‌ را نگه می‌دارد. سعی کنید مصرف نمک را کم‌تر از ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز نگه دارید.

الکل

نوشیدنی‌های الکلی جدا از این‌که تداخلات دارویی بسیار خطرناکی با روماتیسم ایجاد می‌کنند، می‌توانند التهابات بدن را هم افزایش دهند و مصرف آن‌ها علائم این بیماری را تشدید کند.

بادنجانیان

بادنجانیان (Nightshades) سبزیجاتی هستند که ترکیباتی به‌اسم سولانین دارند. سایت Medical News Today گزارش می‌دهد که سولانین موجود در این سبزیجات با میکروبیوتای روده تداخل دارند و به‌طور غیرمستقیم التهاب را بیش‌تر می‌کنند.

گوجه‌فرنگی‌ها، فلفل دلمه‌ای، فلفل تند، بادمجان و سیب‌زمینی در این گروه از سبزیجات قرار می‌گیرند و پیشنهاد می‌کنیم که مصرف محدودتری از این مواد غذایی در رژیم‌تان داشته باشید.

روماتیسم در کودکان و زنان باردار

روماتیسم می‌تواند در هر سنی بروز کند، حتی در کودکانی که سن زیادی ندارند. مدیریت این شرایط نیازمند توجه ویژه‌ای به تغذیه، داروها و استراتژی‌های درمانی ایمن است تا بتوانید سلامت کودکان را تضمین کنید.

از آن‌جایی که برای کنترل علائم بیماری روماتیسم نیازمند داروهای مختلفی هستید، باید احتیاط بیش‌تری در زمان بارداری داشته باشید. برخی از داروهای مصرف‌شده مثل متوترکسات می‌تواند نقص مادرزادی‌ای را در جنین به‌وجود آورند.

تفاوت رماتیسم و ام اس

رماتیسم و ام اس (اسکلروز چندگانه) دو بیماری با مکانیسم‌ها و علائم متفاوت هستند. رماتیسم بیشتر بر مفاصل و بافت‌های نرم تمرکز دارد و باعث التهاب و درد می‌شود، در حالی که ام اس یک بیماری خودایمنی است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث مشکلات حرکتی، تعادلی، و شناختی شود.

روش‌های درمان رماتیسم

روش‌های مختلفی برای بهبود این بیماری وجود دارد؛ از درمان گیاهی رماتیسم گرفته تا روش‌های تهاجمی‌تری مثل جراحی. در ادامه بیش‌تر درباره این روش‌ها صحبت می‌کنیم:

دارو

درمان دارویی می‌تواند شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضد روماتیسم دیزایز مادیفایینگ (DMARDs) و بیولوژیک‌ها باشد که به کاهش التهاب و کنترل علائم کمک می‌کنند و می‌توانند در یک بازه زمانی، باعث بهبودی شوند.

جراحی

در برخی موارد، با وجود مصرف داروها، آسیب به مفاصل همچنان ادامه دارد. در این شرایط ممکن است برای کمک به بازیابی توانایی افراد در گذراندن روزها، به جراحی نیاز داشته باشید. پزشکان ممکن است جراحی‌های مختلفی را برای کاهش درد یا رفع ناهنجاری‌های به‌وجود آمده در بدن به بیماران پیشنهاد کنند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی به شما کمک می‌کند تا تناسب اندام و قدرت عضلانی‌تان را بهبود بخشیده و مفاصل را انعطاف‌پذیرتر کنید. اگر دست‌ها یا مچ‌ها آسیب دیده باشد، می‌توانید یک برنامه تمرینی متناسب با دست به‌دست آورید که شامل جلسات متعددی با یک درمانگر آموز‌ش‌دیده و تمریناتی در خانه می‌شود.

طب سوزنی

بسیاری از فعالان طب سوزنی بر این باورند که این روش با فرو بردن سوزن از طریق سرکوب کردن واکنش‌های خونی، بهبود جریان خون و ریلکس کردن ماهیچه‌ها می‌تواند تأثیرات ضد التهابی‌ای در بدن به‌همراه داشته باشد و باعث مدیریت دردهای روماتیسمی شود.

طب سنتی

در طب سنتی، عموم تمرکز برای درمان بیماری رماتیسم به تغییر و اصلاح سبک زندگی مرتبط می‌شود. پزشکان این حوزه بر این باورند که فصل گرما نقش ویزه‌ای در علائم این بیماری ایفا می‌کند و افزایش سردی و خواب زیاد، کم‌تحرکی و خوردن غذاهای سردی مثل ماست، دوغ، خیار و ترشی‌ها می‌تواند در افزایش بروز این علائم نقش داشته باشد.

نتیجه‌گیری

اگرچه بیماری‌های روماتیسمی می‌توانند چالش‌برانگیز باشند، اما با درک صحیح، مدیریت مناسب، تشخیص درست و به‌موقع و پیروی از یک سبک زندگی و رژیم غذایی سالم، افراد می‌توانند کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

در صورتی که به دنبال یک رژیم غذایی مخصوص برای مدیریت علائم بیماری روماتیسم خود هستید، متخصصان ما در لیمومی می‌تواند راهنمایی ارزشمندی را در اختیارتان قرار دهند.

هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و لیمومی هیچگونه مسئولیتی در قبال آن نمی‌پذیرد. برای استفاده و اجرای آن، لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.

منابع: