طبق آمار منتشر شده، از هر ۱۵۰ نفر در ایران، ۱ نفر با بیماری اوتیسم و مشکلات آن دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ آماری که در کشورهای دیگری همچون آمریکا به اوج خودش می‌رسد و از هر ۶۸ نفر، ۱ نفر اوتیسمی است. حساسیت‌ها و وضعیت جسمانی متفاوت، باعث می‌شود تا تغذیه کودکان اوتیسم به یک دغدغه بسیار بزرگ تبدیل شود.
این دسته از کودکان عموماً ارتباطی با بسیاری از گروه‌های غذایی برقرار نمی‌کنند و علائم گوارشی، مشکلات حرکتی دهان، کمبود مواد مغذی و تداخلات دارویی باعث می‌شود تا وضعیت جسمانی اوتیسمی‌ها تحت تأثیر قرار بگیرد. برای همین هم موضوعات بسیار کوچکی مثل رژیم غذایی به مسئله‌ای بسیار بزرگ تبدیل می‌شود.
اگر کودکی دارید یا شخصی از خانواده شما با مشکلات اوتیسم مواجه است، این مطلب از مجله سلامتی لیمومی برای شما نوشته شده و قرار است در آن به بایدها و نبایدهایی که در تغذیه کودکان اوتیسم رعایت شود، اشاره کنیم.
چرا اوتیسمی‌ها عموماً رژيم غذایی نامتعادلی دارند؟
اشخاصی که در طیف بیماری اوتیسم قرار می‌گیرند، با خصوصیات و شرایط خاصی مواجه می‌شوند که رژیم غذایی‌شان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این شرایط، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- عموماً از غذاهای بسیاری بیزارند چراکه حساسیت‌های حسی به آنها اجازه نمی‌دهد تا آن غذا را دوست داشته باشند.
- عموماً با مشکلات مزمن دستگاه گوارش مثل یبوست همراه هستند که جذب مواد مغذی کلیدی در یک رژیم غذایی را کاهش می‌دهد.
- آلرژی‌های مختلف باعث می‌شود تا طیف غذاهای مصرف‌شده برای اوتیسمی‌ها محدود شود.
- تون عضلانی پایین (هیپوتونی) باعث می‌شود تا توانایی جویدن و بلعیدن غذا برای آنها سخت شود.
- داروهای مصرف‌شده باعث افزایش یا کاهش اشتها و متابولیسم می‌شود.
نتیجه این شرایط نامساعد و بعضاً دشوار باعث می‌شود تا خیلی از والدین تغذیه کودکان اوتیسم را به غذاهایی محدود کنند که دوست دارند و خوردن‌شان برای آنها راحت‌تر است؛ اما این اقدام تنها وخامت اوضاع را بدتر می‌کند و باعث می‌شود تا عادات غذایی بد در اشخاص ایجاد شود.
به همین دلیل است که والدین باید به‌شکل مداوم با متخصصین اطفال و تغذیه کودک اوتیسمی در ارتباط باشند تا با گذر زمان و به‌شکل بسیار اصولی، برنامه غذایی را گسترش داده و فهرستی از غذاهای بهینه برای کودک تهیه کنند.
اهمیت تغذیه در کودکان اوتیسمی
Webmd می‌گوید تحقیقات بسیار زیادی روی اهمیت تغذیه کودکان اوتیسمی انجام شده و شکاف‌های برجسته‌ای در این میان کشف شده است. به عنوان مثال، سطوح پایین فعالیت در کودکان اوتیسم باعث می‌شود تا وزن ناسالمی داشته باشند و عدم تعادل در میکروبیوم روده می‌تواند شدت علائم بیماری را بیشتر کند.
یک مطالعه دیگر نشان می‌داد که بدن اوتیسمی‌ها کمبود ویتامین‌هایی مانند آهن، روی، کلسیم، فیبر، اسید فولیک و ویتامین‌های A و C و D و E و K و B6 و B12 دارند و به همین دلیل نیاز به مواد مغذی و ویتامین در این اشخاص، بیشتر از عموم مردم است.
در یک نتیجه‌گیری کلی، می‌توانیم بگوییم که اوتیسم چالش‌های بسیار زیادی دارد و جنبه‌های کم‌اهمیت زندگی ما برای کودکان اوتیسمی به موضوعی مهم و حیاتی تبدیل می‌شود. در نتیجه توجه به تغذیه کودکان اوتیسم اهمیت بسیار زیادی دارد.
بهترین رژیم غذایی برای اوتیسمی‌ها چیست؟
با وجود این‌که نمی‌توانیم یک رژیم غذایی خاص را برای اوتیسمی‌ها در نظر بگیریم و بگوییم که این رژیم برای طیف گسترده‌ای از کودکان مناسب است، اما مکمل‌ها و مواد غذایی خاصی وجود دارند که می‌توانند تأثیر مثبتی روی سبک زندگی کودکان شما داشته باشند:
- رژیم غذایی متعادل: رژیمی که در آن، تمرکز اصلی‌اش روی پروتئین‌های بدون چربی، چربی های سالم و غذاهای فیبری مثل میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل باشد تا بتواند سلامت روده و رشد مغز را تضمین کند.
- رژیم غذایی بدون گلوتن و کازئین: این رژیم غذایی در جامعه اوتیسم بسیار رایج است و خیلی از دکترها آن را پیشنهاد می‌کنند. این برنامه غذایی به میزان خوبی، گندم و لبنیات را از غذاهای مصرفی روزانه حذف می‌کند چراکه اعتقاد اصلی بر این است که خیلی از کودکان اوتیسمی با مشکلات گوارشی همراه هستند و تجزیه گندم و لبنیات برای آنزیم‌های روده خیلی دشوار است.
- مکمل‌ها: مولتی‌ویتامین‌ها، پروبیوتیک‌ها و مکمل‌های اسید چرب نقش ضروری‌ای در پر کردن شکاف‌های تغذیه‌ای ایفا می‌کنند و می‌توانند کمبودهای غذایی در تغذیه کودکان اوتیسم را بهبود دهند.
چه مواد غذایی‌ای در لیست خوب و بد قرار می‌گیرند؟
همان‌طور که قبل‌تر هم گفتیم، با خوردن یک غذا، کودک شما از تمامی مشکلات در امان نخواهد بود؛ به عبارتی، تغذیه کودکان اوتیسم یک چالش بسیار پیچیده است که رفع کردن کامل آن امکان‌پذیر نیست. با این حال، می‌توانید با اضافه کردن مواد غذایی زیر به رژیم کودکان، سطح مواد مغذی و ویتامین را در بدن‌شان بهبود ببخشید و بیشتر کنید:
- پروتئین‌هایی با کیفیت بالا مثل مرغ و تخم‌مرغ، گوشت گاو و ماهی آزاد صید شده
- انواع میوه‌های تازه یا میوه‌ها و سبزیجات منجمد‌شده
- غلات کاملی مثل جو، برنج قهوه‌ای و کینوا
- غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ از جمله مغزها، دانه‌ها و ماهی
- لوبیا و حبوبات
از طرفی، حساسیت‌های غذایی و عدم تعادل باکتری‌های روده باعث می‌شود تا محدودیت‌هایی در رژیم غذایی برای اوتیسمی‌ها به وجود بیاید. در نتیجه، پیشنهاد می‌کنیم که در تغذیه کودکان اوتیسم، از این مواد غذایی استفاده نکنید:
- غذاهای تصیفه‌شده و فرآوری‌شده، از هر نوعی.
- ترکیبات مصنوعی مثل رنگ‌ها، شیرین‌کننده‌ها و نگهدارنده‌ها
- گلوتن (پروتئین موجود در گندم و جو)
- کازئین (پروتئین موجود در شیر)
- ذرت یا سویا
- موادی که با استفاده از آفت‌کش رشد کرده‌اند؛ پیشنهاد می‌کنیم به‌جای این محصولات از مواد ارگانیک استفاده کنید.
در نهایت هم باید به یک نکته اصلی توجه کنید که هنگام درست کردن غذاهای جدید یا اضافه کردن یک ماده غذایی به رژیم کودک‌تان، فاکتوری مهم به‌نام آلرژی را در نظر داشته باشید؛ اگر هم نمی‌خواهید که با آزمون و خطا به نتیجه‌گیری‌ای برسید، با یک متخصص تغذیه درباره حساسیت‌های احتمالی کودکان صحبت کنید.
چه میان‌وعده‌هایی را می‌توانیم در برنامه غذایی کودک‌مان جای دهیم؟
کودکان باید هر ۲ تا ۳ ساعت یک بار غذا بخورند، بنابراین داشتن وعده‌ّای غذایی متعادل و میان‌وعده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین خاطر هم، باید در کنار وعده‌های غذایی اصلی، به فکر میان‌وعده‌های کوچک و سبکی باشید که کودکان را سیر کند و در عین حال مفید باشد. در ادامه به چند میان‌وعده اشاره می‌کنیم که می‌تواند در تغذیه کودکان اوتیسم نقش مثبتی ایفا کند:
- بیسکویت ترد
- میله پروتئینی (Protein Bar)
- چوب شور در کنار کره بادام‌زمینی
بیشتر بخوانید: چرا چاقی در نوجوانی نگران‌کننده است؟
مشکلات رفتاری حین غذا خوردن
اگر در خانواده‌تان کودکی داشته باشید که با اوتیسم دست‌وپنجه نرم می‌کند، قطعاً رفتارهای غیرطبیعی خاصی از او می‌بینید. این مشکل در چیزهای کوچکی مثل «سر میز نشستن هنگام غذا خوردن» هم صدق می‌کند. برخی از این مشکلات رفتاری حین غذا خوردن عبارت است از:
- مشکلات حسی: کودکان اوتیسمی غذاهایی که احساس خوشایندی برای آنها دارد را به دیگر غذاها ترجیح می‌دهند. مثلا سوپ، ماست یا بستنی احساس نرمی خاصی در دهان ایجاد می‌کند. این موضوع محدودیت‌های قابل توجهی در مورد غذایی که می‌خورند به وجود می‌آورد.
- عضلات حرکتی توسعه‌نیافته: تمایل مفرط به غذاهای نرم باعث می‌شود تا رشد عضلانی دهان برای جویدن غذاهایی مثل استیک، سخت‌تر باشد و این موضوع می‌تواند یک چرخه معیوب در تغذیه کودکان اوتیسم ایجاد کند.
- زمان و رفتار سرِ میز غذا: همه ما در کودکی مشکلاتی در زمینه پشت میز نشستن، غذا خوردن یا تمام کردن غذایمان داشته‌ایم. این موضوع در کودکان اوتیسمی شدت بیش‌تری دارد و ممکن است به رفتارهای پرخاشگرانه‌تری مثل پرتاب کردن ظروف، بلند شدن و دویدن مکرر منجر شود.
چگونه می‌توانیم این مشکلات رفتاری را حل کنیم؟
اگر می‌خواهید این مشکلات رفتاری را برطرف کنید، اول از همه باید صبور باشید. چراکه تغذیه کودکان اوتیسم و شیوه‌های درست کردن آن، فرآیندی کند و بلندمدت است که باید آن را کنترل کرد. در ادامه به تکنیک‌هایی اشاره می‌کنیم که برای حل این مشکلات رفتاری می‌توانید از آنها استفاده کنید:
اولویت‌بندی کنید:
اغلب والدین تلاش می‌کنند تا رفتارهای کودکان سرِ میز و حین غذا خوردن را، به شکلی یک‌باره حل و برطرف کنند؛ در حالی که این روش کاربردی و درست نیست. برای این‌که بتوانید ناهنجاری‌های رفتاری کودکان‌تان را حل کنید، باید اهداف‌تان را اولویت‌بندی کنید و یکی‌یکی به سراغ رفع‌شان بروید.
از قدم‌های کوچک شروع کنید:
به عنوان مثال، اگر می‌خواهید کودکان اوتیسمی‌تان را با غذاهای جدید آشنا کنید، لقمه‌ای بسیار کوچک برایشان بگیرید؛ آن‌قدر کوچک که شاید حتی نتواند مزه‌اش را بچشد. این نحوه از غذا خوردن باعث می‌شود تا فرزندان‌تان احساس امنیت کنند و اگر نخواهند، می‌توانند دیگر آن غذا را نخورند.
بیش از اندازه فشار نیاورید:
اگر می‌بینید که کودک شما ۱۰ دقیقه سرِ میز ناهار نشسته است، تلاش نکنید تا این ۱۰ دقیقه را به ۲۰ یا حتی ۳۰ دقیقه تبدیل کنید. با تشویق آنها در همین مدت کوتاه، حس موفقیت را به آنها منتقل کنید تا در آینده و مرور زمان، با نشستن سرِ سفره و میز عادت کنند.
انتظارات معقولی داشته باشید:
اگر می‌بینید که فرزندتان در حال حاضر هم در خوردن کامل غذاها مشکل دارد، نباید این انتظار را داشته باشید که کل بشقاب‌اش را تمیز کند.
تشویق‌شان کنید:
اگر می‌خواهید میل به غذا خوردن در کودک‌تان بیشتر شود، باید به‌شکل مداوم آنها را تشویق کنید. این تشویق و ستایش مداوم حس خوبی منتقل می‌کند و باعث می‌شود تا تداوم کاری که انجام می‌دهند، بیشتر شود.
صبور باشید:
اگر می‌بینید که بچه شما غذایی را دوست ندارد، ناامید نشوید. تحقیقات ثابت کرده که کودکان و حتی بزرگ‌سالان برای این‌که بتوانند بگویند از غذایی خوش‌شان می‌آید یا نه، باید حداقل ۱۲ بار آن غذا را امتحان کنند. در نتیجه صبر زیادی در امتحان غذاهای جدید برای فرزندتان داشته باشید.
برخورد با عصبانیت فرزندان را یاد بگیرید:
ناخودآگاه به درجه‌ای ممکن است برسید که فرزندتان ناراحت می‌شود، شروع به گریه یا ناله می‌کند و رفتارهای مخربی از خود نشان می‌دهد. بهترین کار در این میان، نادیده گرفتن است؛ البته تا زمانی که این نادیده گرفتن به کودک ضرری نرساند.
یک تقویم غذایی داشته باشید:
اگر می‌خواهید پیشرفت‌ها و مشکلات فرزندتان در طول این مسیر را مورد بررسی قرار دهید و به شکلی مداوم با پزشک‌اش در میان بگذارید. خوب است که یک ژورنال غذایی کنار دست‌تان داشته باشید تا هر وعده غذایی‌ای که کودکان در طول روز می‌خورد را یادداشت کنید.
داشتن دفترچه مدفوع هم خوب است:
ممکن است کودک شما با مشکلات حساسیتی یا یبوست مزمن مواجه شود. پس یک دفترچه مدفوع هم در کنار ژورنال غذایی داشته باشید تا بعد از هر وعده غذایی، دست‌شویی رفتن کودکان را یادداشت کنید. اگر چیز غیرعادی‌ای در این میان احساس کردید، در آن بنویسید.
الگوی خوبی باشید:
بهترین راهی که یک انسان می‌تواند روی شخص دیگری تأثیر بگذارد، صحبت کردن و نصیحت کردن نیست، بلکه الگو بودن است. اگر به عنوان مثال به کودک‌تان بگویید که غذای جدید را امتحان کند، احتمال این‌که توجهی به حرف‌تان کند، پایین است. با این حال، اگر خودتان غذاهای جدیدی امتحان کنید و رفتارهای مثبتی که می‌خواهید در کودک اوتیسمی‌تان به عادت تبدیل شود را به‌طور مستمر انجام دهید، احتمال اثرگذاری شما افزایش خواهد یافت.
بیشتر بخوانید: غذاهای مناسب برای افزایش قد کودکان
کلام آخر
تغذیه کودکان اوتیسم یک مسئله ساده نیست؛ فرایندی پیچیده است که ناآگاهی از آن می‌تواند روی سبک زندگی خود کودکان و والدین اثرگذار باشد و چالش‌هایی را به وجود آورد که در طول زمان، رفع‌شان سخت‌تر خواهد شد.
در نتیجه، اگر می‌خواهید یک سبک زندگی سالم و خوب برای کودکان‌تان ایجاد کنید، بهتر است رژیم غذایی‌شان را جدی بگیرید تا هم وضعیت سلامتی‌شان بهبود یابد و هم اثرات بیماری در زندگی شخصی شما و آنها کاهش پیدا کند.
نکته 1: این مقاله برای آگاهی شما عزیزان تهیه شده است و لیمومی در قبال آن هیچ مسئولیتی ندارد.
نکته 2: اگر در حال اجرای رژیم لیمومی هستید، باید طبق برنامه‌تان عمل کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. متخصصان لیمومی تمام موادغذایی لازم را در برنامه غذایی‌تان لحاظ کرده‌اند.
منابع:
بدون نظر! اولین نفر باشید