میگرن چیست؟ آنچه باید از علائم تا درمان آن بدانید

میگرن چیست؟

در پاسخ به سوال میگرن چیست باید بگوییم که میگرن نوعی سردرد مزمن و گاهی شدید است که معمولاً به صورت درد ضربان‌دار در یک طرف سر تجربه می‌شود. درواقع میگرن یک اختلال در مغز و اعصاب است و نوعی شدیدتر از سردرد به شمار می‌رود. این مشکل به قدری جدی است که ممکن است روزها شما را در رختخواب بگذارد و باعث بروز اختلال در زندگی شما شود. سردردهای مکرر و شدید نشانه بارز این عارضه هستند.

بسیاری از افراد به سردردهای خود میگرن می‌گویند؛ بااین‌حال باید گفت میگرن علائم متفاوتی با سردردهای معمولی دارد. در واقع سردرد تنها نشانه‌ای از میگرن محسوب می‌شود که از نظر شدت، مدت‌زمان درد و علائم بسیار خفیف‌تر از آن است. میگرن اغلب با علائمی مثل حساسیت به نور، صدا و گاهی بو همراه است و گاهی باعث تهوع و استفراغ هم در فرد مبتلا می‌شود.

تفاوت میگرن با سردردهای دیگر

مهم‌ترین تمایز میگرن از دیگر انواع سردرد در سه مورد است: شدت درد، مدت زمانی درد و نوع علائمی که همراه با آن ظاهر می‌شوند.

در حالی که سردردهای ناشی از تنش، اغلب به شکل احساس فشار یا سنگینی در هر دو طرف سر تجربه می‌شوند، میگرن معمولاً به صورت دردی تپشی و متمرکز در یک طرف سر احساس می‌شود.

میگرن ممکن است با علائم عصبی موقتی که به آن اورا میگرنی گفته می‌شود، مثل اختلالات بینایی (دیدن جرقه‌ها و فلاش‌های نوری)، سرگیجه یا اختلال در گفتار همراه باشد، که این نوع علائم معمولاً در سایر انواع سردردها مشاهده نمی‌شوند.

انواع میگرن

میگرن دارای انواع مختلفی است که از شایع‌ترین دسته‌های میگرن می‌توان موارد زیر را نام برد:

• میگرن کلاسیک (هاله)
• میگرن رایج (بدون اورا)
• میگرن در کودکان (میگرن شکمی یا گوارشی)
• میگرن مزمن
• میگرن همی پلژیک
• میگرن قاعدگی
• میگرن بدون سردرد (میگرن خاموش)
• میگرن شبکیه (میگرن چشمی)

علائم میگرن چیست؟

Mayo Clinic می‌گوید: میگرن معمولا با علائم خاصی همراه است که تشخیص آن را از سایر انواع سردرد ممکن می‌کند. تشخیص به موقع و درک صحیح از علائم میگرن می‌تواند در مدیریت بهتر و کاهش تأثیر آن بر زندگی روزمره بسیار موثر باشد.

این بیماری که بر کودکان و نوجوانان و همچنین بزرگسالان تأثیر می‌گذارد، می‌تواند در چهار مرحله پرودروم، میگرن هاله، حمله و پست دروم پیشرفت کند. همه افرادی که میگرن دارند تمام این مراحل را طی نمی‌کنند؛ اما برای آشنایی شما در ادامه به بیان علائم خاص هر یک از این مراحل می‌پردازیم.

1.     پرودروم (قبل از میگرن)

چند روز قبل از میگرن ممکن است متوجه تغییراتی شوید که در مورد درد میگرن به شما هشدار می‌دهند، از جمله این تغییرات می‌توان موارد زیر را نام برد:

• یبوست
• تغییرات خلق‌وخو مانند افسردگی یا سرخوشی
• هوس‌های غذایی
• سفتی گردن
• افزایش ادرار
• خمیازه مکرر

2.     هاله

برای برخی از افراد، علائم هاله ممکن است قبل یا در طول میگرن رخ دهد. هاله‌ها که معمولاً بصری هستند، علائم برگشت‌پذیر میگرن محسوب می‌شوند. علائم هاله معمولاً به‌تدریج و در طی چند دقیقه ایجاد شده و احتمالاً تا یک ساعت طول می‌کشد. علائم هاله‌های میگرنی عبارت‌اند از:

• تاری بینایی
• پدیده‌های بصری مانند دیدن نقاط روشن، اشکال مختلف یا فلاش‌های نوری
• سوزن سوزن ‌شدن پا و بازو
• بی‌حسی یا ضعف در صورت یا یک طرف بدن
• ایجاد مشکل در تکلم

3.     حمله

تعداد دفعات بروز میگرن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در صورت درمان نشدن، این مشکل احتمالاً بین 4 تا 72 ساعت ادامه پیدا می‌کند. علائم این مرحله عبارت‌اند از:

• درد در یک طرف یا هر دو طرف سر
• درد نبض‌دار
• حساسیت به نور، صدا، بو یا لامسه
• حالت تهوع و استفراغ

4.     پست دروم (پس از میگرن)

پس از حمله میگرن، شما ممکن است تا یک روز احساس خستگی، گیجی و تاری دید داشته باشید. علاوه بر آنچه که گفته شد، این نشانه‌ها شامل دو دسته علائم اصلی و علائم همراه و هشداردهنده نیز می‌شوند که عبارتند از:

علائم اصلی میگرن

• درد ضربان‌دار، کوبنده یا ذُق‌ذُق‌ کننده، معمولاً در یک طرف سر احساس می‌شود؛ اما ممکن است به هر دو طرف سر نیز گسترش یابد.
• سردرد متوسط تا شدید که می‌تواند فعالیت‌های روزمره را مختل کند.
• بسیاری از افراد مبتلا به میگرن نسبت به نور و صدا حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.
• تهوع و استفراغ ممکن است همراه با درد سر باشند و شدت آن را افزایش دهند.

						
بیشتر بخوانید: 
علت سردرد در رژیم غذایی چیست؟ (درمان سریع سردرد در رژیم)
								

علائم همراه و نشانه‌های هشداردهنده

علاوه بر علائم اصلی، میگرن ممکن است با نشانه‌های دیگری همراه باشد که می‌توانند به عنوان هشدارهایی برای نزدیک شدن یک حمله میگرنی عمل کنند.

• اورا: برخی از افراد قبل از شروع درد میگرن، تغییرات بینایی مانند دیدن نورهای چشمک‌زن یا خطوط موج‌دار را تجربه می‌کنند.
• تغییرات خلقی: تغییرات در خلق و خو، از جمله افسردگی یا هیجان بیش از حد، ممکن است قبل از یک حمله میگرن رخ دهند.
• خستگی و کمبود انرژی: احساس خستگی شدید یا کمبود انرژی می‌تواند نشانه‌ای از نزدیک شدن یک حمله میگرن باشد.
• مشکلات گوارشی: برخی افراد ممکن است قبل از شروع میگرن، علائم گوارشی مانند یبوست یا اسهال را تجربه کنند.

علل ایجاد میگرن چیست؟

طبق بررسی‌های WebMD  سردردهای میگرنی تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد که می‌توانند شدت و فراوانی حملات آن را افزایش دهند. اگرچه علل میگرن به‌طور کامل شناخته شده نیست؛ اما برخی از عوامل وجود دارند که ممکن است جزو علت‌های آن محسوب شوند. شناخت این علل و درک چگونگی اثرگذاری آن‌ها بر سردرد میگرنی، نقش مهمی در مدیریت و کنترل این بیماری خواهد داشت. 

در ادامه، علل و عوامل تشدید کننده میگرن را بررسی می‌کنیم، از عوامل ژنتیکی گرفته تا شرایط محیطی و سبک زندگی که می‌توانند به طور قابل توجهی بر این بیماری تاثیر بگذارند.

• عوامل ژنتیکی: میگرن یک اختلال پیچیده است که علل آن می‌تواند ترکیبی از عوامل ژنتیکی باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که خانواده‌هایشان سابقه میگرن دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. این نشان‌دهنده نقش ژنتیک در ایجاد میگرن است. بنابراین در صورتی که در بین اعضای یک خانواده سابقه این بیماری وجود داشته باشد، احتمال دارد باقی افراد نیز در معرض ابتلا به آن قرار گیرند.
• عوامل محیطی: سبک زندگی و محیطی که فرد در آن زندگی می‌کند، می‌تواند باعث ایجاد سردردهای میگرنی شود.
• عوامل زیستی: تغییرات در ساقه مغز و تعامل آن با عصب سه‌قلو نیز یکی دیگر از علل این بیماری محسوب می‌شود.

عوامل تشدید کننده میگرن

درک اینکه چه عواملی می‌توانند برای فرد خاصی، محرک میگرن باشند، کمک زیادی در مدیریت و پیشگیری از حملات میگرن دارد. اغلب، توصیه می‌شود افراد مبتلا به میگرن دفترچه یادداشتی از جزئیات حملات خود داشته باشند تا بتوانند الگوهای خاص و محرک‌های احتمالی را شناسایی کنند.

۱. تغذیه 

برخی غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند حملات میگرن را تحریک کنند. مواد غذایی حاوی تیرامین (مانند پنیرهای کهنه: چدار، فتا و پارمزان)، مواد نگهدارنده مانند نیترات‌ها و گلوتامات مونوسدیم (MSG)، کافئین و الکل از جمله موارد شناخته شده هستند.

						
بیشتر بخوانید: 
روایتی از کاهش وزن 25 کیلویی سعید و آشتی‌اش با سلامتی!
								

۲. استرس

استرس یکی از شایع‌ترین عوامل تشدید کننده میگرن است. تنش‌های روزمره، فشار کاری و حتی استرس‌های عاطفی می‌توانند باعث بروز یا تشدید حملات میگرن شوند.

						
بیشتر بخوانید: 
کاربردی‌ترین راه های کاهش استرس و اضطراب؛ با استرس‌تان خداحافظی کنید
								

۳. تغییرات هورمونی

در زنان، تغییرات هورمونی مرتبط با چرخه قاعدگی، بارداری و یائسگی می‌تواند بر شدت و فراوانی حملات میگرن تأثیر بگذارد.

						
بیشتر بخوانید: 
معرفی دمنوش‌های آرامبخش و نشاط‌ ‌آور
								

۴. کمبود خواب یا بی‌خوابی

 الگوهای نامنظم خواب یا کمبود خواب می‌توانند به عنوان محرک‌های میگرن عمل کنند.

۵. تغییرات آب و هوایی

برخی افراد ممکن است در پاسخ به تغییرات آب و هوایی مانند: تغییر فشار هوا، رطوبت یا دما دچار میگرن شوند.

6. محرک‌های حسی

نورهای شدید یا چشمک‌زن، صداهای بلند و حتی برخی بوها می‌توانند محرک‌هایی برای حملات میگرن باشند.

						
بیشتر بخوانید: 
فواید دمنوش بابونه چیست؟
								

علاوه بر موارد ذکر شده، سایر مواردی که میگرن را تشدید می‌کنند به شرح زیر است:

• داروهای هورمونی مانند داروهای ضدبارداری خوراکی
• صداهای بلند
• بوها مانند بوی قوی عطر، تینر رنگ و دود
• فشار فیزیکی و فعالیت بدنی شدید
• خوراکی‌ها مانند غذاهای شور، فراوری شده و مواد غذایی دارای افزودنی‌های شیرین کننده یا نگه‌دارنده

داروهای موثر در درمان میگرن

درمان‌های پزشکی میگرن، هم در کاهش علائم حاد میگرن و هم در پیشگیری از حملات آتی نقش دارند. لازم به ذکر است که انتخاب روش درمانی مناسب و مصرف دارو حتما باید تحت نظر پزشک متخصص و با توجه به شرایط خاص هر بیمار انجام شود.

• مسدود کننده‌های کانال کلسیم (وراپامیل)
• آنتی‌بادی‌های مونوکلونال
• مهارکننده‌های باز جذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (ونلافاکسین، دولوکستین)
• داروهای ضد درد مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن که برای کاهش درد حملات میگرنی هستند.

• تریپتان‌ها مانند سوماتریپتان و ریزاتریپتان که به طور خاص برای درمان حملات میگرن طراحی شده‌اند. 
• داروهای ضد تهوع مانند متوکلوپرامید که برای کاهش علائم همراه میگرن مانند تهوع و استفراغ تجویز می‌شود.
• داروهای پیشگیرانه مانند بتا بلاکرها، داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد تشنج که برای کاهش فراوانی و شدت حملات میگرن در بیمارانی که به طور مکرر دچار حمله می‌شوند، استفاده می‌شوند.

داروهای میگرن بدون نسخه

در صورتی که علائم خفیف تا متوسط میگرن را تجربه کردید، می‌توانید از داروهای بدون نسخه نیز استفاده کنید. این داروها شامل ایبوپروفن، آسپرین، استامینوفن، ناپروکسن و کافئین هستند. بااین‌حال، این روش توصیه نمی‌شود و بهتر است در هنگام بروز علائم میگرن حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.

گاهی اوقات در هنگام مصرف داروهای بدون نسخه، استفاده بیش از حد از آن‌ها ممکن است باعث وابستگی یا سردردهای شدیدتر شود. بنابراین اگر بیش از دو تا سه بار در هفته داروهای مسکن بدون نسخه می‌خورید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید تا در صورت امکان داروهای تجویزی مؤثرتری را به شما پیشنهاد کنند.

درمان خانگی میگرن

در کنار روش‌های پزشکی، درمان خانگی میگرن هم می‌توانند در کاهش درد و کنترل حملات موثر باشند. این روش‌ها، که بر تغییرات سبک زندگی و استفاده از راهکارهای طبیعی تمرکز دارند، می‌توانند به عنوان بخشی از یک برنامه جامع درمانی به کار روند.

به یاد داشته باشید که این روش‌های درمان خانگی میگرن، هرچند نمی‌توانند جایگزین درمان‌های پزشکی شوند؛ اما می‌توانند برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی در افراد مبتلا مورد استفاده قرار گیرند.

• استفاده از کمپرس سرد یا گرم: قرار دادن یک کمپرس سرد بر روی پیشانی یا استفاده از حوله گرم برای شل کردن عضلات گردن 
• تمرینات آرام‌سازی: تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفس عمیق
• گیاهان دارویی و مکمل‌ها: استفاده از گیاهان دارویی به عنوان میان‌وعده رژیمی مانند بابونه، زنجبیل و مکمل‌هایی مانند منیزیم و ویتامین B2 
• تغییرات در رژیم غذایی: پرهیز از مواد غذایی محرک میگرن مانند شکلات، پنیرهای سخت، کافئین و افزایش مصرف آب 
• مدیریت استرس: یادگیری روش‌های مدیریت استرس و اجتناب از فعالیت‌های فشارزا 
• الگوی خواب منظم: داشتن الگوی خواب منظم و کافی و درمان آپنه خواب
• فعالیت بدنی منظم: ورزش‌های ملایم مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا شنا 

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

میگرن به دلیل شباهتی که با سردرد دارد، اغلب مواقع تشخیص داده نمی‌شود. بنابراین سؤال اینجاست که کی به دکتر مراجعه کنیم؟ بهتر است اگر به‌طور مداوم علائم و نشانه‌های سردرد را تجربه می‌کنید ،حملات را به‌صورت منظم یادداشت کنید؛ سپس پزشک خود را در جریان این علائم قرار دهید. علائمی که در صورت مشاهده آن‌ها باید به پزشک مراجعه کنید شامل موارد زیر هستند:

• سردرد شدید و ناگهانی
• سردرد همراه با تب، سفتی گردن، گیجی، تشنج، دوبینی، بی‌حسی یا ضعف در هر قسمت بدن
• سردرد پس از ضربه به سر
• سردرد مزمن که پس از سرفه، فعالیت، زور زدن یا حرکت ناگهانی بدتر می‌شود.

غذاهایی که مصرف آن‌ها به بهبود میگرن کمک می‌کند

اگر تمایلی به خوردن قرص و دارو ندارید، می‌توانید با استفاده از یک رژیم غذایی سالم و مغذی به مبارزه با میگرن بروید. مواد غذایی زیادی وجود دارند که به‌واسطه داشتن ترکیبات مغذی و کاهنده علائم میگرن، برای بهبود این عارضه توصیه می‌شوند. از جمله این غذاها می‌شود موارد زیر را نام برد:

• سبزی‌های برگ‌دار مانند کلم ‌پیچ، اسفناج، سبزی شلغم و کلم ‌بروکلی
• آجیل‌ها مانند بادام، گردو و بادام‌هندی
• میوه‌ها مانند زردآلو، آووکادو، موز، انجیر، تمشک، هندوانه و انواع میوه بدون قند
• دانه‌ها مانند دانه کنجد، آفتاب‌گردان، کدو، چیا و خشخاش
• غلات مانند جو، نان سبوس‌دار، جو کامل و گندم‌سیاه
• حبوبات مانند عدس، لوبیا، نخود، نخودفرنگی و سویا

جمع‌بندی

در این مطلب، به سوال میگرن چیست پاسخ دادیم. از تعریف و علائم گرفته تا عوامل تشدیدکننده و روش‌های درمانی مختلف را بررسی کردیم.

دانستیم میگرن که به صورت درد ضربان‌دار در یک طرف سر تجربه می‌شود، می‌تواند با حساسیت به نور و صدا، تهوع و گاهی اورا همراه باشد. عواملی مانند تغذیه، استرس، تغییرات هورمونی، کمبود خواب و محرک‌های حسی می‌توانند در تشدید آن نقش داشته باشند.

درمان‌های پزشکی آن شامل داروهای ضد درد، تریپتان‌ها و داروهای ضد تهوع است و درمان‌ خانگی میگرن شامل استفاده از کمپرس سرد یا گرم، تمرینات آرام‌سازی، گیاهان دارویی و تغییرات در رژیم غذایی می‌شود.

شما می‌توانید به رعایت رژیم غذایی سالم، به میزان قابل توجهی علائم این بیماری را کاهش دهید. در این مسیر متخصصان لیمومی در کنار شما هستند. همراهان عزیز ، آیا تجربه‌ای در مدیریت میگرن دارید یا روشی خاص برای کاهش علائم آن به کار برده‌اید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید و با دانش و تجربیات خود به دیگران کمک کنید.

نکته 1: این مقاله برای آگاهی شما عزیزان تهیه شده است و لیمومی در قبال آن هیچ مسئولیتی ندارد.

نکته 2: اگر در حال اجرای رژیم لیمومی هستید، باید طبق برنامه‌تان عمل کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. متخصصان لیمومی تمام موادغذایی لازم را در برنامه‌ غذایی‌تان لحاظ کرده‌اند.

منابع

Cleveland Clinic – Migraine Information

Mayo Clinic – Migraine Treatment

WebMD – Migraine Treatments

Mayo Clinic – Migraine Management