پتاسیم چیست؟
پتاسیم (Potassium) یک عنصر شیمیایی است که در جدول تناوبی عناصر با نماد K و عدد اتمی ۱۹ نشانه‌گذاری شده است. این عنصر به‌طور طبیعی در خاک، سنگ‌ها، آب دریا و بسیاری از مواد غذایی یافت می‌شود.
وجود پتاسیم در بدن برای حفظ تعادل الکترولیتی، عملکرد بهتر عضلات، عصب‌ها و فعالیت‌های سلولی حیاتی است. پتاسیم نقش اساسی در تنظیم فشارخون، حفظ سلامت استخوان، ترشح هورمون‌ها و فعالیت آنزیم‌های بسیاری در بدن دارد.
بااین‌حال، باید توجه داشت که مصرف بیش‌ازحد پتاسیم نیز ممکن است مشکلاتی نظیر ناراحتی معده و روده، ناراحتی عضلانی، اختلالات قلبی و کلیوی را به همراه داشته باشد.
علت کمبود پتاسیم در بدن چیست؟
کمبود پتاسیم یا (hypokalaemia) در بدن ممکن است به دلایل متعددی رخ دهد. در زیر برخی از علت‌های کمبود پتاسیم در بدن را بررسی می‌کنیم:
- عدم دریافت پتاسیم از طریق رژیم غذایی: اگر رژیم غذایی شما به‌اندازه کافی پتاسیم را در خود جای ندهد، به‌مرور شما با کاهش سطح پتاسیم در بدن روبه رو خواهید شد. مصرف میوه، سبزیجات و حبوبات غنی از پتاسیم این مشکل را از بین خواهد برد.
- افزایش دفع پتاسیم: برخی عوامل مانند: اسهال شدید، استفراغ بیش‌ازحد، استفاده از داروهای ادرارآور و مدفوع زیاد می‌توانند منجر به افزایش دفع پتاسیم از بدن شود.
- مشکلات جذب پتاسیم: وجود برخی شرایط، اختلالات و عارضه‌ها همچون: بیماری‌های روده، عمل جراحی روده، مشکلات کلیوی، استفراغ مکرر و دیابت بر عملکرد جذب پتاسیم تأثیر می‌گذارد. به‌این‌ترتیب جذب این عنصر در بدن با اختلال روبه رو خواهد شد.
- استفاده از برخی داروها: مصرف برخی داروها مانند دیورتیک‌ها، لاکتولوز، کورتیکواستروئیدها و برخی داروهای قلبی ممکن است به کاهش سطح پتاسیم در بدن منجر شود.
- عوامل استرس‌زا: استرس شدید، آسیب روانی، تروما و سوءتغذیه می‌توانند باعث کاهش سطح پتاسیم در بدن شود.
- بیماری‌های گوارشی: برخی بیماری‌ها و اختلالات گوارشی مانند: کرون، سندرم روده تحریک‌پذیر و دیسفونکشن روده می‌توانند موجب اختلال در جذب پتاسیم شوند.
- عوامل دیگر: عواملی مانند بیماری‌های شدید، عفونت‌ها، بیماری‌های مزمن، تمرینات ورزشی شدید، اسیدوز، کم‌آبی، مشکلات غدد درون‌ریز، پایین بودن سطح منیزیم و قند خون بالا نیز باعث کاهش سطح پتاسیم در بدن خواهد شد.
علائم کمبود پتاسیم در بدن چیست؟
کمبود پتاسیم در بدن با علائم و نشانه‌های متنوعی همراه است. علائم زیر از متداول‌ترین علائم کمبود پتاسیم در بدن هستند:
- خستگی و ضعف عمومی
- کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره
- عضله‌های ضعیف و کشیده شده
- دردهای عضلانی و احساس کشیدگی عضلانی
- رشد ناگهانی عضلات
- نامنظمی ضربان قلب
- افزایش رفلاکس معده
- تهوع و استفراغ
- دل‌درد و تشنج‌های معده‌ای
- ابتلا به اضطراب یا افسردگی
- حساس شدن یا خلق و خوی تغییرپذیر
- اختلال در خواب
- کرامپ عضلانی به‌خصوص در ساق پا
- کاهش تمرکز و توجه
- اختلال در عملکرد حافظه و یادگیری
در صورت تجربه هریک از این علائم، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید. تشخیص و درمان کمبود پتاسیم باید توسط پزشک صورت گیرد.
عوارض کمبود پتاسیم در بدن چیست؟
اگر به علائم و نشانه‌های کمبود پتاسیم در بدن بی‌توجه باشید بی‌تردید برایتان عوارض و پیامدهایی در پی خواهد شد. مانند:
- یبوست
- تهوع و استفراغ
- کاهش تولید ادرار
- عفونت‌های ادراری
- اختلال در عملکرد کلیه
- تنفس سریع یا تنگی نفس
- تحریک‌پذیری اعصاب
- اختلال در تمرکز
- ضعف، خستگی و کاهش انرژی برای انجام امور فعالیت‌های روزمره
- آریتمی یا ضربان قلب نامنظم، تپش قلب یا ایست قلبی.
- کاهش قدرت عضلانی، کرامپ و ضعف عضلات
- اختلالات التهابی دستگاه گوارش و تخریب عملکرد روده
- افزایش خطر بروز نشانه‌های اعتیادی
کمبود پتاسیم در بدن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص کمبود این ماده معدنی در بدن تنها با اکتفا به علائم کمبود پتاسیم در بدن ممکن نیست. پزشک پس از انجام معاینات بالینی برای تشخیص نهایی به موارد زیر نیاز دارد:
- آزمایش خون: آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح پتاسیم در خون انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً شامل اندازه‌گیری سطح پتاسیم خون، سطح سدیم و فشارخون می‌شود.
- آزمایش ادرار: آزمایش ادرار یکی دیگر از راه‌های بررسی سطح پتاسیم در بدن است. این آزمایش میزان پتاسیمی که از بدن دفع می‌شود را نشان می‌دهد.
- الکتروکاردیوگرافی: ECG یک آزمایش غیرتهاجمی است که برای بررسی فعالیت قلبی از آن کمک می‌گیرند. کمبود پتاسیم در این نوع آزمایش با توجه به تغییرات موجود در الگوی ضربان قلب تشخیص داده می‌شود.
در کنار تمامی این موارد پزشک با مطالعه تاریخچه پزشکی و سوابق بالینی شما پی به علائم خطر یا کمبود پتاسیم در بدن می‌برد.
برای جبران کمبود پتاسیم در بدن چه بخوریم؟
اگر از ما یا متخصصان تغذیه بپرسید که برای کمبود پتاسیم چه بخوریم فهرست زیر یکی از توصیه‌های قطعی خواهد بود:
- موز
- آووکادو
- سیب‌زمینی
- چغندر قند
- نخود فرنگی
- گوشت
- بوقلمون
- لبنیات
- حبوبات
- بروکلی
- پرتقال
- آلو خشک
- طالبی
- هویج
- شاه‌بلوط
- سبزیجات برگ‌دار مانند: اسفناج، جعفری و ریحان
- انواع ماهی مثل: ماهی قزل‌آلا و تن
- مغزها و دانه‌های خوراکی همچون: انواع بادام، بادام‌زمینی، کشمش و برنج
این موارد نمونه‌ای از بهترین غذاها برای کمبود این ماده معدنی هستند.
کمبود پتاسیم در کودکان چگونه خود را نشان می‌دهد؟
کمبود پتاسیم در کودکان ممکن است علائم و نشانه‌های متنوعی را از خود نشان دهد. به‌عنوان مثال وجود ضعف عضلانی در کودکان با کاهش قدرت و توانایی آن‌ها برای انجام امور ساده‌ای همچون پیاده روی، حرکت و نگهداری اجسام همراه است.
اگر کودکی تحریک‌پذیر، بی‌قرار یا عصبی دارید که با مشکلات عدم تمرکز و اختلال در خواب دست‌وپنجه نرم می‌کند، احتمالا با مشکل کمبود پتاسیم در بدن مواجه است.
در مواردی هم ممکن است که کودک شما توانایی انجام فعالیت‌های روزمره را نداشته باشد یا به طور مدام احساس ضعف و خستگی داشته باشد.
کمبود این ماده معدنی در کودکان در مواردی نیز با علائمی همچون: کاهش اشتها، تهوع، استفراغ، اسهال و دل‌درد همراه است.
تپش قلب سریع، ضربان نامنظم یا ضعف قلبی از دیگر علائم کمبود پتاسیم در کودکان است.
در صورت مشاهده یک یا چند مورد از علائم کمبود این ماده معدنی در کودکان، توصیه می‌شود که با پزشک متخصص گفت و گو کنید.
درمان کمبود پتاسیم در طب سنتی
دیدگاه طب سنتی برای درمان کمبود پتاسیم در بدن تفاوت چندانی با مطالب ذکر شده در این مقاله یا سایر مطالب علمی و پزشکی ندارد.
در طب سنتی مصرف مواد غذایی که در بخش «برای کمبود پتاسیم در بدن چه بخوریم؟» بررسی شده را توصیه می‌کنند. در کنار این موارد نوشیدن انواع دمنوش و چای گیاهی همچون: گل‌گاوزبان، رازیانه، گل کاکتوس، آویشن و ریحان را هم پیشنهاد می‌کنند.
فواید مکمل پتاسیم چیست؟
مصرف مکمل پتاسیم می‌تواند به برخی افراد در جهت کاهش عوارض کمبود پتاسیم در بدن مفید واقع شود. به‌عنوان مثال یکی از توصیه‌های پزشکی در متعادل کردن پتاسیم بدن، مصرف مکمل پتاسیم است. زیرا:
- مکمل پتاسیم یکی از راه‌های حفظ تعادل الکترولیتی بدن در موارد کمبود پتاسیم است.
- مصرف مکمل پتاسیم می‌تواند به عملکرد صحیح قلب و داشتن ضربان قلب منظم و طبیعی کمک کند و خطر بروز برخی اختلالات قلبی را کاهش دهد.
- با تأمین پتاسیم مورد نیاز بدن از طریق مصرف مکمل آن به سلامت کلیه‌ها و عملکرد بهتر آن‌ها کمک کنید.
- حفظ عملکرد عضلات و جلوگیری از ضعف عضلانی از دیگر فواید مکمل پتاسیم هستند.
- مکمل پتاسیم می‌تواند به حفظ سلامت عصب‌ها و کاهش اختلالات عصبی مانند: تحریک‌پذیری اعصاب کمک کند.
لازم به ذکر است که مصرف مکمل پتاسیم باید به توصیه و راهنمایی پزشک یا متخصص تغذیه انجام شود. مصرف بیش‌ازحد پتاسیم می‌تواند به مشکلات جدی ختم شود. توصیه می‌شود که بیماران کلیوی بدون نظر پزشک از این مکمل استفاده نکنند.
کلام آخر
کمبود پتاسیم در بدن می‌تواند فرد را با مشکلات ساده تا جدی روبه رو سازد. راه‌های زیادی برای تشخیص کمبود این عنصر وجود دارد از توجه به علائم ظاهری تا انجام معاینات پزشکی. در صورت تأیید شدن کمبود پتاسیم در بدن شما باید با مصرف مکمل یا تغییر رژیم غذایی خود، بدن را به سمت سلامتی سوق دهید.
اگر بدانید که برای کمبود پتاسیم چه باید خورد این مشکل تا حد بسیار زیادی در شما رفع خواهد شد. متخصصین لیمومی می‌توانند به شما در رفع کمبود پتاسیم کمک کنند. برای دریافت مشاوره رایگان می‌توانید از طریق وب‌سایت مجموعه یا شماره تماس ۰۲۱۹۱۰۹۰۱۱۰ با کارشناسان و متخصصین لیمومی ارتباط بگیرید.
مخاطب عزیز! این مطلب جنبه آموزشی و اطلاعات عمومی دارد. همچنین بر اساس علم روز دنیا نوشته شده است. با این حال اگر مشکل و یا بیماری جسمی دارید، برای اجرای آن فقط با پزشک متخصص مشورت کنید.
منابع
یک نظر
خیلی عالی و آموزنده بود