بیماری سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک عارضه‌ای است که در اثر پاسخ ایمنی بدن به خوردن گلوتن به وجود می‌آید. گلوتن در غذاهایی مثل گندم، جو یا چاودار پیدا می‌شود. اگر مبتلا سلیاک هستید خوردن گلوتن باعث تحریک پاسخ ایمنی بدن‌تان به پروتئین گلوتن در روده کوچک شما می‌شود.
در طی گذر زمان این واکنش باعث آسیب به پوشش روده کوچک شما می‌شود و از جذب مواد مغذی جلوگیری می‌کند و به باعث به وجود آمدن وضعیت سوء جذب می‌شود.
علائم بیماری سلیاک در بزرگسالان چیست؟
علائم این بیماری خود ایمنی می‌تواند در بعضی افراد شدید باشد و در بعضی از افراد جزئی باشد و حتی ممکن است که بدون علامت باشد و تشخیص داده نشود.
شایع‌ترین علائم بیماری خود ایمنی سلیاک در بزرگسالان موارد زیر هستند:
اسهال
مدفوع شل و آبکی یکی از علائم اصلی و اولیه بیماران مبتلا به سلیاک است اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید داشتن یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند از بروز اسهال جلوگیری می‌کند
نفخ شکم
بیماری خود ایمنی سلیاک باعث به وجود آمدن التهاب در دستگاه گوارش می‌شود که در نتیجه آن نفخ شکم و انواع مشکلات گوارشی دیگر به وجود می‌آیند.
خستگی مفرط
معمولا افراد مبتلا به این بیماری خستگی مفرط و افت انرژی شدیدی تجربه می‌کنند که به دلیل اختلالات خواب و کمبود مواد مغذی در بدنشان است.
کاهش وزن
کاهش ناگهانی وزن و سختی در کنترل وزن از علائم معمول سلیاک است به دلیل اینکه بدن شما دچار اختلال در جذب مواد مغذی شده است که باعث سوء تغذیه و جلوگیری از افزایش وزن بدن‌تان می‌شود.
کم خونی
سلیاک با ایجاد اختلال در جذب مواد مغذی باعث فقر آهن در بدن شما می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده ۴۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری دچار کم خونی آهن ناشی از کمبود گلبول‌های قرمز خون هستند.
یبوست
در حالی که بعضی افراد مبتلا به سلیاک دچار اسهال می‌شوند، بعضی دیگر هم هستند که دچار یبوست می‌شوند. بیماری سلیاک با تخریب پرزهای روده باعث اختلال در جذب مواد مغذی می‌شود و زمانی که مواد غذایی از دستگاه گوارش شما عبور می‌کند این پرزهای روده‌ای نمی‌توانند مواد مغذی را به درستی جذب کنند و در عوض آب اضافه مواد غذایی را جذب می‌کنند که باعث ایجاد یبوست می‌شود.
افسردگی
این بیماری در کنار ایجاد علائم فیزیکی می‌تواند باعث به وجود آمدن علائم روانشناختی مثل افسردگی یا حتی اضطراب و اختلال خوردن هم شود.
بثورات پوستی خارش‌دار
بیماری سلیاک باعث به وجود آمدن درماتیت هرپتی‌فرم می‌شود این عارضه نوعی از راش‌های پوستی تاول‌دار و خارش‌دار است که معمولاً در آرنج، زانو یا در قسمت نشیمنگاه شما ایجاد می‌شود.
ضعف و بی‌حالی، حالت تهوع و استفراغ، گرفتگی شکمی، و گاهی اوقات افزایش وزن از علائم دیگر سلیاک هستند.
بیماری سلیاک در کودکان و نوزادان
علائم بیماری سلیاک در نوزادان و کودکان ممکن است که بعد از گرفتن اولین وعده‌های غذایی دیده شود. در این صورت، شما مشاهده می‌کنید که کودکتان قد و وزن مورد انتظار را ندارد و دچار کم خونی و زخم دهان شده است و حتی ممکن است که مشکلات رفتاری هم داشته باشد.
سلیاک در بعضی کودکان ممکن است که سال‌ها بدون علامت باشد. از شایع‌ترین علائم بیماری خود ایمنی سلیاک در کودکان و نوزادان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- نفخ شکم؛
- حالت تهوع و اسهال؛
- سوء تغذیه؛
- اختلال در رشد؛
- تحریک پذیری.
نحوه درمان بیماری سلیاک بیماری سلیاک
بیماری سلیاک فقط یک درمان واضح و مشخص دارد؛ خداحافظی با گلوتن. یعنی همان رژیم غذایی بدوم گلوتن! شما میتوانید با حذف مواد غذایی دارای گلوتن از رژیم غذایی خودتان سلیاک و حساسیت به گلوتن را کنترل کنید.
این کار از آسیب به پوششهای روده‌ی کوچک شما جلوگیری می‌کند و علائمی مثل اسهال و گرفتگی‌های شکمی بهبود پیدا می‌کنند.
غذاهای مفید برای بیماری سلیاک
خوشبختانه امروزه با افزایش آگاهی مردم نسبت به این بیماری، مواد غذایی با برچسب بدون گلوتن در بیشتر فروشگاه‌های عرضه مواد غذایی دیده می‌شود و شما به راحتی میتوانید غذاهای مورد علاقه خودتان را به صورت بدون گلوتن یا GF تهیه کنید.
علاوه بر غذاهایی که برچسب بدون گلوتن دارند شما میتوانید از غذاهای زیر که به صورت طبیعی فاقد گلوتن هستند استفاده کنید:
- گوشت گاو؛
- گوشت مرغ و تخم مرغ؛
- ماهی و غذاهای دریایی؛
- لوبیاها، لگوم‌ها یا بقولات مثل نخود و آجیل؛
- میوه‌ها و سبزیجات.
به هر حال شما باید از غلاتی مثل گندم، جو و چاودار اجتناب کنید اما دانه‌های زیر که بدون گلوتن هستند را میتوانید به راحتی جایگزین کنید:
- ارزن؛
- کتان؛
- ذرت؛
- تاج خروس؛
- کاساوا؛
- چیا.
غذاهای مضر برای بیماری سلیاک
اینجا باید نفس عمیقی بکشید؛ درست است که غذاهای لیست زیر شامل غذاهای محبوب شما است، باید از خوردن آنها اجتناب کنید. نگران نباشید بسیاری از غذاهای این لیست امروزه به لطف پیشرفت علم و تکنولوژی و افزایش آگاهی مردم، به صورت بدون گلوتن هم تهیه می‌شوند.
غذاهای زیر برای بیماری خود ایمنی سلیاک مضر هستند:
- آب جو؛
- نان و انواع کیک‌ها و کوکی‌ها؛
- ترتیا؛
- انواع پای‌ها؛
- غذاهای صبحانه مثل پنکیک‌ها و وافل؛
- بیسکویت و فرنچ تست؛
- غلات و دانه‌ها؛
- کراکر؛
- رنگ دهنده غذاها؛
- نودل؛
- پاستا؛
- سوپ و سس سالاد.
گندم، جو و چاودار به شکل‌های متفاوتی در فراوری محصولات غذایی استفاده می‌شوند؛ اما در مورد مصرف جو دوسر باید چه‌کار کنیم؟
این ماده غذایی اگرچه خواص تغذیه‌ای زیادی دارد و امروزه مصرف آن افزایش پیدا کرده است و به نوعی ترند شده است، به دلیل اینکه در مجاورت گندم و جو پرورش داده می‌شود ممکن است که آلوده به گلوتن باشد. پس در مصرف آن باید احتیاط کنید و حتماً از پزشک متخصص در مورد عوارض مصرف آن برای بیماری خودتان اطلاعات کسب کنید.
عوارض بیماری سلیاک
مصرف حتی مقدار بسیار کمی از مواد غذایی دارای گلوتن می‌تواند عوارض جدی برای بیماران سلیاک داشته باشد. عوارض اصلی سلیاک عبارتند از:
- سوءجذب ویتامین‌ها و مواد معدنی؛
- سوء تغذیه و کمبود مواد مغذی در بدن؛
- عدم تحمل لاکتوز؛
- پوکی استخوان؛
- سرطان که یکی از عوارض نادر اما جدی بیماری سلیاک است؛
- ناباروری و سقط جنین؛
- مشکلات سیستم عصبی.
ارتباط بین بیماری پوکی استخوان و سلیاک
سلامت استخوان بخش مهمی از سلامت بدن شماست. بیماری سلیاک و پوکی استخوان ارتباط مستقیمی با هم دارند؛ بیماری سلیاک اگر تشخیص داده نشده و در ادامه درمان نشود در جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن تداخل ایجاد می‌کند و این مسئله می‌تواند آسیب جدی به سلامت استخوان وارد کند.
کلسیم یکی از مواد معدنی مهم برای سلامت استخوان است؛ در افراد مبتلا به بیماری سلیاک جذب کلسیم دچار مشکل می‌شود و در طولانی مدت با عوارض جبران ناپذیری همراه خواهد بود. به خصوص اگر این مسئله در زمان کودکی و نوجوانی اتفاق بیفتد می‌تواند با خطر پوکی استخوان و شکنندگی استخوان‌ها در دوران پیری همراه باشد.
آیا بیماری سلیاک باعث مرگ می‌شود؟
بیماری سلیاک به تنهایی نمی‌تواند باعث مرگ شود اما اگر دچار بیماری سلیاک درمان نشده باشید عوارض ناشی از آن می‌تواند باعث مرگ شود.
عوارض اصلی این بیماری که به آنها اشاره کردیم عبارتند از:
- سوء تغذیه؛
- پوکی استخوان؛
- کم خونی مزمن؛
- خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان‌ها.
همچنین خطر ابتلا به لنفوم از عوارض شناخته شده سلیاک است که می‌تواند منجر به مرگ شود.
آیا بیماری خود ایمنی سلیاک ارثی است؟
تمام افرادی که به سلیاک مبتلا هستند حامل ژن این بیماری هستند و به صورت بالقوه می‌توانند این بیماری را به فرزندان خود منتقل کنند و تقریباً سه نفر از هر ۱۰۰ نفری که ژن سلیاک را حمل می‌کنند این بیماری را به فرزندانشان منتقل می‌کنند.
اگر یکی از اعضای خانواده درجه یک شما مثل خواهر، برادر، پدر یا مادر دچار این بیماری هستند توصیه می‌شود که تست ژنتیک انجام دهید؛ این مسئله کمک می‌کند تا بدانید که در آینده احتمال ابتلای شما و همچنین فرزند شما به سلیاک چقدر است.
کلام پایانی
سلیاک عارضه جدی‌ای است که می‌تواند باعث به وجود آمدن طیف وسیعی از علائم از جمله مشکلات گوارشی، کمبود تغذیه‌ای، کاهش وزن و خستگی شود.
به خاطر داشته باشید که این علائم ممکن است در بین افراد مبتلا به سلیاک متفاوت باشد. سلیاک درمان خاصی ندارد و باید رژیم غذایی بدون گلوتن و مادامالعمر داشته باشید و تا جای ممکن از غذاهایی که ممکن است دارای گلوتن باشند اجتناب کنید.
راز داشتن زندگی شاد و سالم داشتن رژیم غذایی درست و متناسب با سبک زندگی شما است؛ لیمومی با داشتن برنامه‌های متفاوت رژیم غذایی که بر اساس نیاز، ژنیتیک و نوع بیماری شما تهیه می‌شوند، به شما کمک می‌کند که تجربه متفاوتی از زندگی سالم داشته باشید.
مخاطب عزیز! این مطلب جنبه آموزشی و اطلاعات عمومی دارد. همچنین بر اساس علم روز دنیا نوشته شده است. با این حال اگر مشکل و یا بیماری جسمی دارید، برای اجرای آن فقط با پزشک متخصص مشورت کنید.
منابع
بدون نظر! اولین نفر باشید