خواص شکلات تلخ؛ آیا شکلات تلخ می‌تواند باعث لاغری شود؟

خواص شکلات تلخ چیست؟

شکلات تلخ سرشار از مواد مغذی‌ای است که می‌تواند بر سلامتِ انسان، تأثیری مثبت بگذارد. این دسته از شکلات‌ها که از دانه درخت کاکائو تولید می‌شوند، یکی از بهترین منابع آتنی‌اکسیدانی هستند که می‌توانید بیابید.

مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که شکلات تلخ می‌تواند به بهبود سلامت و کاهش خطر ابتلا بیماری‌های قلبی، کمک کند. در ادامه قصد داریم بیش‌تر درباره خواص شکلات تلخ صحبت کنیم و به ۷ مورد از مزیت‌های مصرف این شکلات‌ بپردازیم: 

1. مغذی بودن

شکلات‌های تلخ باکیفیت، عموماً از مواد مغذی بسیار زیادی تشکیل شده‌اند و حاوی مقدار مناسبی از فیبر و مواد معدنی هستند. به‌طور کلی، هر ۱۰۰ گرم شکلات تلخ با ۷۰ تا ۸۵ درصد از کاکائو حاوی مواد زیر است: 

• ۱۱ گرم فیبر
• ۶۶ درصد از DV برای آهن
• ۵۷ درصد از DV برای منیزیم
• ۱۹۶ درصد از DV برای مس
• ۸۵ درصد از DV برای منگنز

توجه داشته باشید که برای محاسبه میزان مواد مغذی در شکلات تلخ از معیار Daily Value یا همان DV استفاده شده که به مقدار توصیه‌ شده مواد مغذی در طول روز اختصاص می‌یابد.

علاوه بر موارد ذکر شده، در این ۱۰۰ گرم مقدار زیادی پتاسیم، فسفر، روی و سلنیوم هم یافت می‌شود. البته این را هم بگوییم که ۱۰۰ گرم مقدار نسبتاً زیادی از شکلات است که نباید به شکل روزانه مصرف شود؛ چراکه شکلات‌های تلخ جدا از مواد مغذی، با کالری و مقادیری از قند همراه هستند.

به همین دلیل است که برای استفاده از خواص شکلات تلخ، بهتر است در مصرف آن زیاده‌روی نکنید. چربی‌های کاکائو نیز از اسید اولئیک، اسید استئاریک و اسید پالمیتیک تشکیل شده‌اند. اسید استئاریک اثر خنثی‌کننده‌ای بر کلسترول بدن دارد و از آن طرف، اسید پالمیتیک سطح کلسترول را به شکلی ناچیز افزایش می‌دهد. 

شکلات تلخ همچنین حاوی محرک‌هایی مانند کافئین و تئوبرومین است. ممکن است به این فکر کنید که با خوردن شکلات تلخ می‌توانید شب‌ها را بیدار بمانید اما میزان کافئین این شکلات‌ها بسیار کم‌تر از قهوه است و اختلالی در برنامه خواب شما ایجاد نمی‌کند. 

2. منبع آنتی‌اکسیدان‌ها

ظرفیت جذب رادیکال اکسیژن (Oxygen radical absorbance capacity یا به‌اختصار ORAC) به عنوان معیاری برای فعالیت آنتی‌اکسیدانی در غذاها شناخته می‌شود. محققان مجموعه‌ای از رادیکال‌های آزاد را در برابر نمونه‌ای از غذا قرار می‌دهند و می‌بینند که آنتی‌اکسیدان‌های موجود در غذا تا چه حد می‌توانند رادیکال‌های آزاد را خلع کنند. 

براساس مطالعات انجام شده، شکلات منبعی‌ غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها در نظر گرفته می‌شود. ncbi در این زمینه اظهار دارد که شکلات روی انسان‌ها اثرات متفاوتی به‌همراه داشته و کارشناسان می‌گویند شواهد کافی برای ارائه یک نتیجه قطعی وجود ندارد. با این حال، می‌توانیم بگوییم که شکلات تلخ مملو از ترکیبات آلی است که از نظر بیولوژیکی فعال‌اند. 

ترکیب‌های آلی داخل شکلات تلخ می‌توانند به کاهش کلسترول در بدن انسان کمک کنند و فرایند حذف کلسترول را بهبود ببخشند.

مطالعه‌ای دیگر در biomedcentral نشان می‌دهد که شکلات تلخ و به‌طور کلی کاکائو، فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی بیش‌تری نسبت به برخی میوه‌ها دارد. 

3. بهبود جریان خون و کاهش فشار خون 

یکی از مهم‌ترین خواص شکلات تلخ، بهبود جریان خون است. فلاونوئیدهای موجود در شکلات تلخ می‌توانند اکسید‌هایی را تولید کنند. این اکسیدها وظیفه ارسال سیگنال به شریان‌های خون برای استراحت را برعهده دارند که مقاومت در برابر جریان خون را کاهش می‌دهد و در نتیجه آن، فشار خون کاهش می‌یابد. 

طبق مقاله‌ای در pubmed.ncbi کاکائو و شکلات تلخ می‌توانند جریان خون را بهبود ببخشند و فشار خون را، هرچند خفیف، کاهش دهند. 

4. بهبود عملکرد مغز 

مطالعات انجام‌شده در ncbi نشان می‌دهد که خوردن کاکائویی که فلاوانول بالایی دارد، منجر به بهبود جریان‌های خونی به مغز در بزرگ‌سالان می‌شود و به همین دلیل است که پس از خوردن کاکائو، توجه، یادگیری کلامی و حافظه در اشخاص بهبود می‌یابد.

فلاونوئیدهای کاکائو همچنین می‌توانند به حفظ عملکرد شناختی در افراد مسن کمک کند و احتمال زوال عقل را در طولانی‌مدت کاهش دهد. با این حال، تحقیقات در این‌باره هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. 

جدا از آن، کاکائو حاوی مواد محرکی است که می‌تواند دلیل اصلی بهبود عملکرد مغز در کوتاه‌مدت باشد و این به عنوان یکی از مهم‌ترین خواص شکلات تلخ شناخته می‌شود.  

5. افزایش کلسترول خوب و محافظت از کلسترول بد

مصرف شکلات تلخ می‌تواند به بهبود چندین عامل خطر مهم برای بیماری‌های قلبی کمک کند. این شامل محافظت در برابر کلسترول بالا است که می‌تواند به افزایش سطح کلسترول خوب (HDL) و محافظت از کلسترول بد (LDL) در برابر اکسیداسیون کمک کند. اکسیداسیون LDL باعث آسیب به بافت‌ها، مانند لایه داخلی رگ‌های خونی در قلب، می‌شود.

6. محافظت از پوست در برابر آسیب‌های نور خورشید

آنتی‌اکسیدان‌های موجود در شکلات تلخ جریان خون به پوست را افزایش می‌دهند و از آن در برابر آسیب‌های ناشی از اشعه‌های فرابنفش خورشید محافظت می‌کنند.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ روی ۲۰ زن جوان سالم انجام شد. نتایج آن نشان داد که مصرف روزانه شکلات تلخ حاوی فلاونول (Flavonol) بالا (حدود 1.5 اونس در روز) به مدت 12 هفته، منجر به افزایش معنادار ظرفیت آنتی‌اکسیدانی پوست و محافظت بهتر در برابر صدمات ناشی از پرتوهای فرابنفش خورشید (UV) می‌شود.  

دلیل این امر، خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی ترکیبات فنولیک یا همان فلاونوئیدها در شکلات تلخ عنوان شده است که با خنثی سازی رادیکال‌های آزاد، از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش حفاظت می‌کنند. 

7. بهبود خلق و خو

خبر خوب این است که اگر پس از خوردن شکلات تلخ احساس بهتری دارید، دلیل علمی برای آن وجود دارد. مصرف شکلات تلخ به‌صورت طولانی مدت، با احساس لذت و شادی مرتبط است.

این احساسات ممکن است از ترکیباتی به نام پلی‌فنول‌ها (Polyphenol) ناشی شوند. پلی‌فنول‌ها آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که کورتیزول (هورمون استرس) را کاهش می‌دهند. بنابراین، خوردن شکلات تلخ می‌تواند فوایدی در بهبود خلق و خو داشته باشد.

8. خواص شکلات تلخ برای زنان

شکلات تلخ می‌تواند فواید زیادی برای خانم‌ها داشته باشد. در ادامه به مهم‌ترین این موارد اشاره می‌کنیم. 

• شکلات تلخ حاوی ترکیباتی است که می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند و خلق و خو را بهبود دهد. این موضوع می‌تواند به ویژه در دوران قاعدگی یا یائسگی که تغییرات خلقی شایع است، مفید باشد.
• شکلات تلخ به دلیل داشتن فلاونوئیدها، به بهبود سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. این ترکیبات به کاهش فشار خون، بهبود جریان خون و کاهش خطر بیماری‌های قلبی منجر می‌شوند.
• آنتی‌اکسیدان‌های موجود در شکلات تلخ می‌توانند به حفاظت از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از UV و پیری زودرس کمک کنند.
• برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف متعادل شکلات تلخ می‌تواند به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 کمک کند.
• مصرف شکلات تلخ در دوران بارداری ممکن است به کاهش خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی (مسمومیت حاملگی)، یکی از عوارض شایع بارداری که با فشار خون بالا مرتبط است، کمک کند.
• شکلات تلخ منبع خوبی از آهن است، که می‌تواند به پیشگیری یا مدیریت کم‌خونی ناشی از کمبود آهن که یک مشکل شایع در میان زنان است، کمک کند.

مضرات شکلات تلخ چیست؟

همان‌طور که پیش‌تر به این موضوع هم اشاره کرده بودیم، شکلات تلخ در کنار فواید بسیار زیادی که دارد، مضراتی را هم به همراه دارد. در ادامه قصد داریم بیش‌تر درباره مضرات شکلات تلخ صحبت کنیم: 

1. سالم نبودن

شکلات‌ها، حتی شکلات تلخ، انواع مختلف و بسیار زیادی دارند که در آن، مواد آلی و معدنی به اندازه‌های مختلفی یافت می‌شوند.

به‌عنوان مثال، شکلات سفید حاوی ذرات کاکائو نیست و به عنوان ناسالم‌ترین شکلات در جهان شناخته می‌شود یا برخی شکلات‌ها مقادیری از قند و چربی اشباع‌شده را به خود اختصاص می‌دهند که می‌تواند سلامتی شما را در خطر بیندازد. همچنین برای رژیم افراد دیابتی نیز بسیار ضرر دارد.

2. افزایش وزن

در بالا به این موضوع اشاره کردیم که شکلات تلخ سطح کلسترول خون را کاهش می‌دهد. با این حال، مصرف زیاد هر نوع شکلاتی می‌تواند در نهایت منجر به افزایش وزن شود. 

به‌طور کلی، شکلات کالری بسیار بالایی دارد و حتی اگر شکلات‌های تلخ را در طول روز مصرف می‌کنید، باید خطر اضافه وزن را به جان بخرید. 

3. مشکلات گوارشی

خوردن شکلات به میزان زیاد، به دلیل سطوح بالای کافئین و تئوبرومین، به‌طور بالقوه می‌تواند باعث مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع، گرفتگی عضلات و اسهال شود. جدا از آن، بیش‌تر شکلات‌ها حاوی سطوح بالایی از چربی، قند و لاکتوز هستند؛ عواملی که می‌توانند منجر به نفخ شوند. 

تفاوت خواص شکلات تلخ با درصد کاکائو مختلف

خواص شکلات تلخ می‌توانند با توجه به درصد کاکائو موجود در آن متفاوت باشند. درصد کاکائو نشان‌دهنده میزان کاکائوی خالص موجود در شکلات است.

هرچه درصد کاکائو بیشتر باشد، محتوای شکر کمتر و خواص مفید بیشتری دارد. در زیر خواص شکلات تلخ با درصدهای مختلف کاکائو را به عنوان میان وعده سالم توضیح می‌دهیم.

شکلات تلخ 96% کاکائو

• کمترین میزان شکر: این نوع شکلات حاوی کمترین میزان شکر است.
• طعم تلخ‌تر: به دلیل میزان بالای کاکائو، طعم آن بسیار تلخ است.
• آنتی‌اکسیدان‌های بیشتر: حاوی میزان بالایی از آنتی‌اکسیدان‌ها است که می‌تواند به کاهش استرس و پیشگیری از بیماری‌های مزمن کمک کند.

 99% کاکائو

• بیشترین میزان کاکائو: تقریباً خالص‌ترین شکل کاکائو موجود در شکلات.
• طعم بسیار تلخ: ممکن است برای برخی افراد خیلی تلخ باشد.
• مناسب برای افرادی که قصد دارند شکر را به حداقل برسانند.

 90% کاکائو

• تعادل خوبی از طعم تلخ و شیرینی: دارای طعم تلخ با کمی شیرینی است.
• حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی: مانند آهن، منیزیم و فیبر.

 85% کاکائو

• طعم تلخ با شیرینی متعادل‌تر: برای بسیاری از افراد، این درصد کاکائو طعم تلخ و شیرینی مناسبی دارد.
• منبع خوبی از فلاونوئیدها: که به بهبود جریان خون و کاهش فشار خون کمک می‌کند.
• کاهش خطر بیماری‌های قلبی: به دلیل محتوای بالای آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات فعال بیولوژیکی.

در هنگام انتخاب شکلات تلخ، مهم است که به درصد کاکائو و محتوای شکر آن توجه کنید. شکلات‌های با درصد کاکائو بالاتر معمولاً سالم‌تر هستند؛ اما طعم آن‌ها ممکن است برای برخی افراد خیلی تلخ باشد. انتخاب شکلات بستگی به ترجیحات شخصی و اهداف سلامتی شما دارد.

						
بیشتر بخوانید: 
معرفی 10 دسر رژیمی سالم و خوشمزه
								

آیا شکلات تلخ بر لاغری تأثیر دارد؟

پیش‌تر درباره خواص شکلات تلخ و ضررهای آن صحبت کردیم. حال قرار است به افسانه‌ای که در ابتدای مطلب به آن اشاره کرده بودیم بپردازیم و یک‌بار برای همیشه، به این سوال پاسخ دهیم که آیا شکلات تلخ در لاغری مؤثر است یا خیر؟

جواب این است که می‌تواند مؤثر باشد؛ شکلات تلخ از طریق مکانسیم‌های مختلفی مانند بهبود حساسیت به انسولین، کاهش گرسنگی و اشتها و بهبود خلق‌وخو می‌تواند به کاهش وزن افراد، هرچند خفیف، کمک کند. اما همانطور که گفتیم، مصرف زیاد آن می‌تواند نتیجه عکس دهد و باعث افزایش وزن شود.

از طرفی، پیشنهاد می‌شود که در مصرف شکلات تلخ، به سراغ محصولات با کیفیتی بروید که قند کمی دارند و حداقل ۷۰ درصد از مواد تشکیل‌دهنده‌شان از کاکائو است تا بتوانید آن را در رژیم غذایی خود داشته باشید. 

نظر لیمومی درباره مصرف شکلات تلخ

به‌سبب فرایند جداسازی دانه‌های کاکائو و آسیب آن حین تولید شکلات‌های تلخ، مقداری چربی در گوشت دانه‌های کاکائو باقی می‌ماند. در نتیجه، تیم لیمومی در ارائه برنامه‌ها و رژیم‌های غذایی به هیچ عنوان مصرف شکلات تلخ را توصیه نمی‌کند؛ چرا که چربی و میزان قند بسیار بالایی دارد. 

						
بیشتر بخوانید: 
برای چاقی چه بخوریم؟ این خوراکی‌ها را بخورید و بیاشامید تا چاق شوید!
								

سخن پایانی

هر ماده غذایی‌ای به‌سبب مواد تشکیل‌دهنده‌ای که دارد، می‌تواند برای بدن انسان مفید باشد اما مصرف متعادل آن موضوعی است که در برنامه‌های غذایی باید به آن توجه داشته باشید. 

در نهایت نیز، افسانه لاغری با شکلات تلخ ممکن است آن‌چنان هم افسانه نباشد و تحقیقات نیز به اثبات آن پرداخته‌اند. اما اثری که بر بدن شما می‌گذارد، به آن شکلی نیست که بتوانید با مصرف یک‌ماهه، چند کیلو لاغر شوید.

همان‌طور که در انتها نیز ذکر کردیم، فرایند تولید شکلات به شکلی است که میزان چربی و قند بسیار زیادی، چه تلخ و چه شیرین، در شکلات باقی می‌ماند و برای این‌که بتوانید یک رژیم غذایی خوب داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم که هرگز به مصرف شکلات تلخ روی نیاورید. 

مخاطب عزیز! این مطلب جنبه آموزشی و اطلاعات عمومی دارد. همچنین بر اساس علم روز دنیا نوشته شده است. با این حال اگر مشکل و یا بیماری جسمی دارید، برای اجرای آن فقط با پزشک متخصص مشورت کنید.

منابع:

Healthline

Totally Chocolate

Elizabeth Rider