۱۰ مورد از خواص اسطوخودوس برای سلامتی و زیبایی

اسطوخودوس چیست؟

اسطوخودوس یا لاوندر (Lavandula)، یکی از شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین گیاهان در جهان است که به‌خاطر عطر دلپذیر و خواص دارویی‌اش از قدیم مورد توجه همگان بوده است.

گیاه اسطوخودوس، بومی مناطقی از مدیترانه، خاورمیانه و هند است و از هزاران سال پیش تاکنون، در فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف برای مقاصد متعددی از جمله درمانی، آرایشی و حتی مذهبی استفاده شده است.

پیشینه و منشا اسطوخودوس

تاریخچه استفاده از اسطوخودوس به دوران باستان برمی‌گردد. رومیان، یونانیان و مصریان باستان از گیاه یا روغن اسطوخودوس برای معطر کردن حمام‌، هوا،‌ لباس‌ها، تسکین دردها، بهبود خواب و تسریع در فرآیند بهبود زخم‌ها استفاده می‌کردند.

در قرون وسطی، اسطوخودوس به عنوان یک گیاه دارویی در باغ‌های راهبان و در مزارع داروخانه‌ها کشت می‌شد و برای مبارزه با طاعون و دفع حشرات مزاحم هم مورد استفاده قرار می گرفت.

انواع اسطوخودوس

اسطوخودوس دارای چندین گونه و بیش از ۴۰ نوع مختلف است که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. دو نوع رایج این گیاه عبارتند از:

۱. اسطوخودوس انگلیسی (Lavandula angustifolia)

این نوع، معروف‌ترین گونه اسطوخودوس است که بیشتر برای خواص درمانی و عطر آرام‌بخشش شناخته شده است. اسطوخودوس انگلیسی دارای گل‌هایی با رنگ‌های متنوع از بنفش روشن تا تیره است و بیشتر در مناطق با آب و هوای معتدل کشت می‌شود.

۲. اسطوخودوس فرانسوی (Lavandula stoechas)

این نوع از اسطوخودوس به خاطر شکل ظاهری منحصر به فرد گل‌هایش که به شکل پروانه هستند، معروف است. اسطوخودوس فرانسوی بومی مناطق مدیترانه‌ای است و عطری قوی‌تر و تندتر نسبت به اسطوخودوس انگلیسی دارد.

خواص گیاه اسطوخودوس

معجزه اسطوخودوس در بهبود سلامتی و زیبایی انسان‌ها، از جمله خواص شگفت‌انگیز این گیاه است. متداول‌ترین استفاده از خواص اسطوخودوس در موارد زیر است:

• استرس و اضطراب
• خواب
• سردرد
• لاغری
• یبوست
• دیابت
• فشارخون
• مغز
• رحم
• مراقبت از پوست
• عفونت

فواید اسطوخودوس برای رحم

خواص اسطوخودوس، می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت رحم و سیستم تولید مثل زنان داشته باشد. این گیاه دارای ترکیباتی است که به تعادل هورمونی کمک کرده و می‌تواند در تسکین برخی از شرایط مرتبط با رحم مفید باشد.

در ادامه، به برخی از این خواص اسطوخودوس برای رحم اشاره می‌کنیم:

۱. تسکین دردهای قاعدگی

یکی از خواص اسطوخودوس به دلیل ضد التهابی و آرام‌بخش بودن، تسکین دردهای قاعدگی است. استفاده از روغن اسطوخودوس به صورت موضعی و ماساژ دادن آن بر روی ناحیه شکم می‌تواند به شل شدن عضلات و کاهش احساس درد کمک کند.

۲. بهبود خلق و خو

تغییرات و نوسانات خلقی که در طول چرخه قاعدگی رخ می‌دهد، می‌تواند بر سلامت روانی و جسمی زنان تاثیر بگذارد. خواص اسطوخودوس که باعث آرام‌بخشی می‌شود، می‌تواند به بهبود خلق و خو کمک کند و احساس آرامش و تعادل را در بدن افزایش دهد.

۳. کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)

برخی از زنان از خواص اسطوخودوس برای کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) استفاده می‌کنند. این علائم می‌تواند شامل تحریک‌پذیری، نوسانات خلقی، دردهای شکمی و سردرد باشد. 

فواید اسطوخودوس برای مغز

بر طبق گزارش افراد و تحقیقات انجام شده،‌ اسطوخودوس تاثیرات مثبتی بر سلامت مغز و عملکرد شناختی آن دارد. در ادامه، دقیق‌تر این خواص اسطوخودوس را توضیح می‌دهیم.

۱. کاهش استرس و اضطراب

یکی از شناخته‌شده‌ترین خواص اسطوخودوس، توانایی آن در کاهش استرس و اضطراب است. تحقیقات نشان داده‌اند که استنشاق عطر اسطوخودوس می‌تواند با کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک که در واکنش به استرس فعال می‌شود، به آرامش فرد کمک کند.

این اثر آرام‌بخش، به کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس) کمک می‌کند و به این ترتیب، فشار روانی و اضطراب را کاهش دهد.

۲. تقویت حافظه

تحقیقات اولیه نشان داده‌اند که اسطوخودوس ممکن است برای تقویت حافظه و عملکرد شناختی مفید باشد. در برخی مطالعات، استنشاق عطر اسطوخودوس به بهبود حافظه کوتاه‌مدت در شرکت‌کنندگان کمک کرده است.

این اثر ممکن است به دلیل توانایی اسطوخودوس در کاهش استرس و بهبود خواب باشد، که هر دو عامل مهمی در حفظ و تقویت حافظه هستند.

۳. کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های زوال عصبی

مواد آنتی‌اکسیدانی موجود در اسطوخودوس ممکن است به محافظت از مغز در برابر استرس اکسیداتیو (عدم تعادل بین رادیکال‌‌های آزاد و آنتی اکسیدان‌ها) کمک کنند، که یکی از عوامل مرتبط با بیماری‌های زوال عصبی (نورودژنراتیو) مانند آلزایمر است.

هرچند که نیاز به تحقیقات بیشتری برای اثبات این ادعاها وجود دارد، برخی مطالعات اولیه نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در اسطوخودوس می‌توانند اثرات محافظتی بر سلول‌های مغزی داشته باشند.

اسطوخودوس و فشار خون 

اسطوخودوس،‌ تاثیرات مثبتی بر تنظیم فشار خون دارد؛ چون خواب ناکافی، استرس و اضطراب که می‌توانند فشار خون را افزایش دهند، با استفاده از اسطوخودوس کاهش می‌یابند.

همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که استنشاق عطر اسطوخودوس می‌تواند به طور مستقیم فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را کاهش دهد و به آرامش بدن کمک کند.

با این حال، استفاده از اسطوخودوس نباید جایگزین درمان‌های تجویزی برای فشار خون بالا شود. بلکه باید به عنوان بخشی از یک رویکرد جامع برای مدیریت فشار خون در نظر گرفته شود.

اسطوخودوس و دیابت

تاثیرات مثبت خواص اسطوخودوس بر مدیریت دیابت نیز موضوعی ثابت شده است. این تأثیرات به خصوص از طریق بهبود سطوح گلوکز خون و افزایش حساسیت به انسولین می‌تواند باشد.

۱. تأثیر بر سطوح گلوکز خون

برخی از مطالعات اولیه نشان داده‌اند که اسطوخودوس به کاهش سطح گلوکز خون کمک می‌کند. این اثر ممکن است به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی این گیاه باشد که به بهبود عملکرد سلول‌های بتا در پانکراس و تحریک تولید انسولین کمک می‌کند.  

۲. افزایش حساسیت به انسولین

افزایش حساسیت به انسولین یکی از راه‌های مهم در مدیریت دیابت است. تحقیقات نشان داده‌اند که اسطوخودوس ممکن است به بهبود حساسیت به انسولین کمک کند، که این موضوع به نوبه خود می‌تواند به کنترل بهتر دیابت منجر شود.

۳. کاهش استرس و تأثیر بر مدیریت دیابت

استرس مزمن می‌تواند تاثیر منفی بر مدیریت دیابت داشته باشد، از جمله از طریق افزایش سطح گلوکز خون. اسطوخودوس با کاهش استرس و اضطراب می‌تواند به بهبود کنترل گلوکز خون کمک کند.

استفاده از اسطوخودوس در آروماتراپی (رایحه درمانی) یا به صورت دمنوش، به کاهش استرس کمک کرده و به این ترتیب، به مدیریت بهتر دیابت منجر می‌شود.

اسطوخودوس و یبوست 

خواص اسطوخودوس، ممکن است به طور غیرمستقیم در تسکین یبوست مفید باشد. خواب ناکافی،‌ استرس و اضطراب که بر دستگاه گوارش هم تاثیر منفی می‌گذارند و به یبوست منجر می‌شوند، با استفاده از اسطوخودوس می‌توانند کاهش یابند.

با این حال، مهم است که از اسطوخودوس، به‌عنوان یک درمان اصلی برای یبوست استفاده نشود و برای مدیریت آن، رویکردهایی مانند افزایش مصرف فیبر، آب کافی و ورزش منظم را دنبال کنید.

اسطوخودوس برای بیخوابی

دمنوش اسطوخودوس برای چی خوبه؟ دمنوش این گیاه برای بیخوابی موثر است. این گیاه به دلیل خواص آرام‌بخش و ضد اضطرابی‌اش، می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.

استنشاق عطر یا استفاده از روغن اسطوخودوس در آروماتراپی قبل از خواب، می‌تواند به آرامش ذهن و بدن کمک کرده و ورود به خواب را تسهیل کند.

تحقیقات نشان داده‌اند که اسطوخودوس، زمان لازم برای به خواب رفتن را کاهش می‌دهد، عمق خواب را افزایش دهد و کیفیت کلی خواب را بهبود می‌بخشد. به همین دلیل به عنوان یک درمان طبیعی و مکمل برای مقابله با بی‌خوابی و بهبود خواب توصیه می‌شود.

اسطوخودوس برای لاغری 

هرچند تحقیقات مستقیمی که نشان دهند اسطوخودوس به طور مستقیم بر سوخت و ساز بدن و کاهش چربی‌ها موثر است، وجود ندارد؛ اما بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کاهش استرس می‌تواند به طور غیرمستقیم به بهبود سوخت و ساز و لاغری کمک کند.

نکته مهم: استفاده از اسطوخودوس به تنهایی نمی‌تواند جایگزین یک برنامه کاهش وزن شامل رژیم غذایی سالم و ورزش منظم شود. 

اسطوخودوس برای درمان سردرد 

روغن اسطوخودوس به ویژه برای کاهش سردردهای میگرنی مفید است. استفاده از این روغن به صورت موضعی، با ماساژ دادن آن به پیشانی، شقیقه‌ها و گردن، می‌تواند به تسکین سریع سردردهای میگرنی کمک کند. تحقیقات نشان داده‌اند که استنشاق روغن اسطوخودوس در رایحه درمانی نیز می‌تواند در کاهش شدت سردردهای میگرنی موثر باشد.

خواص اسطوخودوس برای خارش پوست

خشکی پوست یکی از دلایل رایج خارش پوست است. خواص اسطوخودوس باعث حفظ رطوبت پوست می‌شود و به این ترتیب، به پیشگیری و تسکین خارش ناشی از خشکی پوست کمک می‌کند.

خواص این گیاه باعث می‌شوند که به عنوان یک درمان طبیعی برای مشکلات پوستی مختلف، از جمله خارش ناشی از اگزما و واکنش‌های آلرژیک، هم مورد استفاده قرار گیرد. 

نکته مهم: قبل از استفاده از روغن اسطوخودوس به صورت موضعی، مهم است که آن را با یک روغن حامل (روغن پایه یا گیاهی) مانند روغن نارگیل یا روغن بادام شیرین، رقیق کنید تا از تحریک پوست جلوگیری شود.

خواص اسطوخودوس برای عفونت 

خواص اسطوخودوس، به‌خصوص روغن آن، به دلیل ویژگی ضد میکروبی، ضد باکتریایی و ضد قارچی، می‌تواند در پیشگیری و درمان برخی از عفونت‌ها مفید باشد.

استنشاق بخار حاوی روغن اسطوخودوس، به تسکین عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی و سینوزیت کمک می‌کند. خواص ضد میکروبی و ضد التهابی اسطوخودوس می‌توانند به کاهش التهاب مجاری تنفسی و مبارزه با عوامل عفونی کمک کنند.

سایر خواص اسطوخودوس 

• تقویت سیستم ایمنی: خواص آنتی‌اکسیدانی اسطوخودوس به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
• کمک به هضم: دمنوش اسطوخودوس می‌تواند در تسکین ناراحتی‌های گوارشی مانند نفخ و گاز مفید باشد.
• درمان آکنه: اسطوخودوس با خواص ضد باکتریایی خود، در درمان آکنه و پیشگیری از ظهور جوش‌های جدید مؤثر است.
• تقویت رشد مو: استفاده از روغن اسطوخودوس بر پوست سر، به تقویت فولیکول‌های مو و تحریک رشد مو کمک می‌کند.
• کاهش شوره سر: خواص ضد قارچی اسطوخودوس در کاهش شوره سر و التهاب پوست سر مؤثر است.

گیاه اسطوخودوس را چگونه مصرف کنیم؟

گیاه اسطوخودوس به دلیل خواص آرام‌بخش، ضد التهابی و ضد میکروبی‌اش در طیف وسیعی از محصولات و روش‌های مصرف به کار می‌رود. در ادامه، چندین روش برای مصرف این گیاه فوق‌العاده را بیان می‌کنیم:

دمنوش اسطوخودوس

یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای مصرف اسطوخودوس، تهیه دمنوش است. برای این کار، چند گل خشک شده اسطوخودوس را در یک فنجان آب داغ قرار دهید و اجازه دهید برای ۵ تا ۱۰ دقیقه دم بکشد. این دمنوش می‌تواند به آرامش اعصاب کمک کرده و خواب را بهبود بخشد.

استفاده از روغن اسطوخودوس

روغن اسطوخودوس در آروماتراپی و به صورت موضعی برای تسکین درد، کاهش استرس و بهبود خواب استفاده می‌شود. برای استفاده موضعی، روغن اسطوخودوس را با یک روغن حامل (روغن پایه یا گیاهی) مانند روغن نارگیل یا بادام شیرین رقیق کنید و به آرامی روی پوست ماساژ دهید.

برای آروماتراپی، چند قطره روغن را به دیفیوزر (پخش کننده‎ رایحه در هوا) اضافه کنید.

افزودن به آب حمام

افزودن چند قطره روغن اسطوخودوس به آب حمام می‌تواند به آرامش بدن و ذهن کمک کند و تجربه‌ای آرام‌بخش ایجاد کند. این روش برای تسکین دردهای عضلانی و بهبود خواب مفید است.

استفاده در آشپزی

گل‌های خشک یا تازه اسطوخودوس می‌توانند به عنوان یک افزودنی طعم‌دهنده در برخی از دستورالعمل‌های آشپزی استفاده شوند. اسطوخودوس می‌تواند به دسرها، نوشیدنی‌ها و حتی برخی غذاهای شور، طعم منحصر به فردی بدهد.

مهم است که در استفاده از اسطوخودوس در آشپزی احتیاط کنید، زیرا طعم آن قوی است و باید به مقدار کم استفاده شود.

ساخت محصولات زیبایی و بهداشتی

اسطوخودوس می‌تواند در ساخت محصولات زیبایی خانگی و دست ساز مانند کرم‌ها، لوسیون‌ها و اسکراب‌های بدن استفاده شود. این گیاه به دلیل خواص آرام‌بخش و تسکین‌دهنده‌اش، به تسکین پوست و بهبود زیبایی کمک می‌کند.

نکات مهم برای استفاده بهتر از خواص اسطوخودوس :

• هنگام استفاده از روغن اسطوخودوس، همیشه آن را با یک روغن پایه رقیق کنید تا از تحریک پوست جلوگیری شود.
• در صورت بارداری یا شیردهی، قبل از استفاده از اسطوخودوس، به ویژه روغن آن، با پزشک مشورت کنید.
• افرادی که به اسطوخودوس حساسیت دارند باید از مصرف آن خودداری کنند.
• هنگام تهیه دمنوش اسطوخودوس، مهم است که از گل‌های خشک شده آن استفاده کنید که برای مصرف خوراکی مناسب هستند.

جمع‌بندی

در این مقاله، مهم‌ترین خواص اسطوخودوس را بررسی کردیم که از دیرباز به دلیل آرام‌بخشی، ضد التهابی، ضد اضطرابی و ضد میکروبی‌اش مورد توجه بوده است. از دمنوش اسطوخودوس برای بهبود خواب و کاهش استرس گرفته تا استفاده از روغن آن برای تسکین دردهای عضلانی و بهبود مشکلات پوستی را توضیح دادیم.

همچنین دانستیم که این گیاه می‌تواند در آشپزی برای افزودن طعم و عطر منحصر به فرد به غذاها و نوشیدنی‌ها هم استفاده شود. با این حال، مهم است که در استفاده از اسطوخودوس، به ویژه به صورت روغن، احتیاط کنیم و آن را با روغن حامل رقیق کنیم تا از تحریک پوست جلوگیری شود. 

آیا شما تا به حال از اسطوخودوس در زندگی روزمره استفاده کرده‌اید؟ چه استفاده‌هایی از این گیاه داشته‌اید و چه تاثیراتی را مشاهده کرده‌اید؟ لطفاً نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.

هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و لیمومی هیچگونه مسئولیتی در قبال آن نمی‌پذیرد. برای استفاده و اجرای آن، لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.

منابع

healthline

health.clevelandclinic

verywellhealth