از خواص عدس تا مضرات آن؛ یک خوردنی ریز و مفید!

عدس و انواع آن

حتما شما هم در مغازه خواروبارفروشی عدس‌های رنگی با اندازه‌های ریز و درشت را دیده‌اید. جالب است بدانید که به طور کلی پنج نوع عدس در دنیا وجود دارد که ما ایرانیان بیشتر از نوع قرمز و قهوه‌ای آن استفاده می‌کنیم.

انواع عدس عبارتند از:

• عدس قهوه‌ای رنگ:

این عدس پر مصرف‌ترین نوع آن است. عدس قهوه‌ای کمی طعم خاکی دارد، شکل خود را در هنگام پخت به خوبی حفظ می‌کند و ترکیب بسیار مناسبی برای پلو، خورش و سوپ است.

• عدس پوی:

این نوع عدس از منطقه فرانسوی Le Puy می‌آید. عدس پوی از نظر ظاهری شبیه به عدس سبز است اما تقریبا یک سوم اندازه عدس سبز است و طعمی فلفلی دارد.

• عدس سبز:

این نوع عدس بسیار پرمصرف است و خود دانه‌های عدس اندازه‌های متفاوتی دارند. قیمت مناسب عدس سبز باعث شده طرفدار بیشتری داشته باشد و معمولا در عدسی و سوپ از آن استفاده می‌کنند.

• عدس زرد و قرمز:

ما ایرانیان عدس قرمز را با نام دال عدس می‌شناسیم و به نوع زرد آن لپه می‌گوییم. از جذابیت‌های عدس زرد و قرمز این است که شکافته شده هستند و به سرعت پخته می‌شوند. از این نوع عدس اغلب برای تهیه دال عدس یا خورش قیمه استفاده می‌کنند. طعم عدس قرمز و زرد هم کمی متمایل به شیرینی و آجیلی است.

• عدس بلوگا یا سیاه:

عدس بلوگا درواقع عدس‌های سیاه ریزی هستند که تقریبا شبیه خاویارند. این نوع عدس پروتئین بالایی دارد، به همین دلیل بیشتر آن را به ترکیب سالاد به خصوص انواع سالاد رژیمی اضافه می‌کنند.

ارزش غذایی عدس

با وجود اینکه عدس مملو از ویتامین‌ B، منیزیم، روی و پتاسیم است، اما تعداد بسیار کمی هستند که این دانه گیاهی را دوست داشته باشند. البته خورش قیمه و عدسی را می‌توان دو غذای محبوب دانست، ولی نباید به همین غذاها بسنده کنیم.

عدس از بیش از 25 درصد پروتئین تشکیل شده است که آن را به یک جایگزین عالی برای گوشت تبدیل می‌کند. همچنین این دانه خوراکی منبع عالی آهن به شمار می‌رود، بنابراین یک ماده معدنی بسیار مناسب برای گیاهخواران است.

						
بیشتر بخوانید: 
رژیم گیاهخواری چیست؟ آیا این رژیم باعث کاهش وزن می‌شود؟
								

هرچند ممکن است انواع مختلف عدس از نظر ارزش غذایی با یکدیگر متفاوت باشند، اما به طور کلی یک فنجان (198 گرم) عدس پخته شده دارای مواد مغذی زیر است:

·        کالری: 230

·        کربوهیدرات: 39.9 گرم

·        پروتئین: 17.9 گرم

·        چربی: 0.8 گرم

·        فیبر: 15.6 گرم

·        تیامین: 28 درصد DV

·        نیاسین: 13 درصد از DV

·        ویتامین B6: 21 درصد از DV

·        فولات: 90 درصد DV

·        اسید پانتوتنیک: 25 درصد از DV

·        آهن: 37 درصد DV

·        منیزیم: 17 درصد از DV

·        فسفر: 28 درصد DV

·        پتاسیم: 16 درصد از DV

·        روی: 23 درصد از DV

·        مس: 55 درصد DV

·        منگنز: 43 درصد از DV

خواص عدس

اگر می‌خواهید بدانید عدس چه خواصی دارد، ادامه این قسمت را از دست ندهید. این حبوبات ریز و خوش‌طعم برای بیماری‌های بسیاری مفید هستند و نقش موثری در بهبود سلامت بدن و تناسب اندام شما دارند. پس اگر می‌خواهید رژیم غذایی بگیرید حتما نام آن را گوشه لیست غذاهایتان یادداشت کنید.

1.     کمک به حرکات منظم روده

عدس سرشار از فیبر است که از حرکات منظم روده و رشد باکتری‌های سالم روده حمایت می‌کند. خوردن عدس می‌تواند مدفوع شما را افزایش دهد و به مرور عملکرد روده شما را بهبود بخشد.

						
بیشتر بخوانید: 
7 دلیل یبوست + راهکارهای خانگی درمان یبوست
								

2.     پیشگیری از بیماری‌ قلبی و دیابت

فیتوکمیکال‌ها یکی از هزاران خاصیت عدس است. فیتوکمیکال نوعی ترکیبات گیاهی مفید است که بدن را در برابر بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی و دیابت نوع 2 تقویت می‌کند.

همچنین از فواید عدس می‌توان به فراوانی فیبر، اسید فولیک و پتاسیم آن اشاره کرد. همه این مواد مغذی سلامت قلب را تضمین و از بروز بیماری قلبی عروقی پیشگیری می‌کند.

						
بیشتر بخوانید: 
علائم بیماری قلبی: نکاتی برای تشخیص و پیشگیری
								

3.     کاهش فشارخون

مطالعات پزشکی نشان داده است که پتاسیم، کلسیم و منیزیم موجود در عدس می‌تواند فشار خون را به طور طبیعی کاهش دهد. غذاهای سرشار از این ماده معدنی یک منبع بسیار مفید برای افرادی است که رژیم غذایی دش دارند.

4.     تقویت سلامت مادران باردار

عدس مقدار زیادی فولات دارد که برای جلوگیری از نقص لوله عصبی در نوزادان حیاتی است. همچنین این ماده خوراکی، خطر ابتلا به دیابت بارداری را هم کاهش می‌دهد. به علاوه مصرف عدس در دوران بارداری باعث می‌شود که شیر مادر پس از تولد فرزند زیادتر شود. همچنین عدس به خاطر آهن بالا، از کمبود آهن بارداری هم جلوگیری می‌کند.

5.     کنترل و درمان سرطان‌های خوش‌خیم

از فواید عدس می‌توان سلنیوم را نام برد. افرادی که مبتلا به سرطان هستند با خوردن عدس می‌توانند سرعت رشد تومورها را کم کنند. همچنین ممکن است با تحریک تولید سلول‌های T (نوعی گلبول سفید) پاسخ ایمنی فرد به عفونت را بهبود ببخشند.

سلنیوم موجود در عدس به کاهش میزان وخامت سرطان‌های روده بزرگ، پروستات، ریه، مثانه، پوست، مری و معده کمک کند. به علاوه، برخی تحقیقات پزشکی نشان می‌دهد که فیبر عدس ممکن است با کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال نیز ارتباط داشته باشد.

6.     افزایش انرژی و نشاط

یکی از علل شایع خستگی، کمبود آهن بدن است. خوب است بدانید که به طور کلی دو نوع آهن وجود دارد: هِم و غیرهِم. گیاهان، آهن غیرهم را فراهم می‌کنند و عدس منبع خوبی برای این نوع آهن است. گوشت و ماهی نیز آهن هِم را تولید می‌کنند.

						
بیشتر بخوانید: 
برای کمبود آهن چه بخوریم؟+ مواد مغذی آهن دار
								

اگر رژیم غذایی دارید و یا گیاهخوارید، باید حتما مصرف عدس را جدی بگیرید تا آهن مورد نیاز بدن شما تامین شود. البته از آنجایی که بدن نمی‌تواند آهن غیرهم را به خوبی آهن هِم جذب کند؛ بنابراین سعی کنید آن را با خوراکی‌های غنی از ویتامین C مانند مرکبات، انواع توت‌ها و فلفل ترکیب کنید که باعث بهبود جذب آهن می‌شود.

7.     کاهش وزن با افزایش احساس سیری

مصرف کافی فیبر به عنوان یک عامل مهم در کاهش وزن شناخته می‌شود. این در حالی است که فیبر برای ورزشکاران به‌عنوان یک «عامل حجیم‌کننده» در سیستم گوارش عمل می‌کند. فیبر موجود در رژیم غذایی به افزایش احساس سیری و کاهش اشتهای شما کمک می‌کند، به همین خاطر می‌تواند در کاهش کالری دریافتی کلی فرد تاثیرگذار باشد.

میزان بالای فیبر موجود در عدس به حفظ سلامت دستگاه گوارش، بهبود و پیشگیری از یبوست و حرکات منظم روده هم کمک می‌کند. همه این عوامل باعث می‌شود که شما تناسب اندام داشته باشید و بدنی لاغر برای خودتان بسازید.

مضرات عدس

عدس با وجود تمام خوبی‌هایی که دارد ممکن است مصرف بیش از حد آن خطراتی را به همراه داشته باشد.

1.     کاهش هضم غذا

عدس حاوی مهارکننده‌های تریپسین است که مانع از تولید آنزیمی می‌شود که به طور معمول به تجزیه پروتئین از رژیم غذایی شما کمک می‌کند. با این حال، عدس حاوی مقدار کمی از این ماده است و احتمال کمی وجود دارد که تریپسین عدس، تاثیر عمده‌ای بر هضم پروتئین شما داشته باشد.

همچنین لکتین عدس نیز می‌تواند در برابر هضم مقاومت نشان دهد و به سایر مواد مغذی متصل شده و از جذب آن‌ها جلوگیری کند. لکتین‌ها می‌توانند به کربوهیدرات‌های دیواره روده متصل شوند و اگر بیش از حد مصرف شوند، ممکن است سد روده را مختل کنند و نفوذپذیری آن را افزایش دهند. در پزشکی به این وضعیت روده نشتی گفته می‌شود.

2.     عدم جذب آهن سایر غذاها

جالب است بدانید که خود عدس سرشار از آهن غیرهم است، اما می‌تواند از جذب سایر آهن‌ها جلوگیری کند. تانن موجود در عدس ممکن است جذب آهن را مختل کنند. با این وجود، ، تانن‌ها دارای مقدار زیادی آنتی اکسیدان‌های تقویت‌کننده سلامت هستند.

3.     کاهش جذب مواد معدنی

اسیدهای فیتیک یا فیتات‌های عدس می‌توانند جذب برخی از مواد معدنی مانند آهن، روی و کلسیم را کاهش دهند. اگرچه پختن حبوبات و به ویژه عدس، باعث می‌شود این مورد تا حد قابل‌توجهی از بین رفته و خواص آنتی اکسیدانی عدس بیشتر شود.

خواص جوانه عدس

جوانه عدس یکی از محبوب‌ترین ترکیبات برای سالاد است. این ماده برای بدن بسیار مفید بوده و خواص زیادی دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• جوان‌سازی پوست
• تقویت و افزایش رشد قدی مو
• لاغری و کاهش وزن
• بهبود دیابت و قندخون
• کمک به هضم غذا در معده
• بهبود عملکرد دستگاه گوارش
• کاهش کلسترول خون
• افزایش سلامت قلب
• کاهش فشارخون
• عضله‌سازی در ورزشکاران
• از بین بردن کم‌خونی
• تقویت سیستم ایمنی بدن

عدس برای بدنسازی

عدس از واجبات غذایی هر ورزشکاری است. اگر نگاهی به دستورپخت غذاهای مختلف رژیمی و باشگاهی بیاندازید کاملا متوجه این موضوع خواهید شد. به خاطر اینکه عدس به ورزشکاران کمک می‌کند برای مدت زمان بیشتری سیر بمانند، حتما در وعده‌های غذایی هفته از این ماده مغذی استفاده می‌کنند.

همچنین خاصیت عضله‌سازی و حجیم‌کنندگی عدس به ورزشکاران کمک می‌کند تا تناسب اندامشان را بهتر حفظ کنند.

خواص عدس قرمز چیست؟

عدس قرمز یا دال عدس مقدار زیادی ویتامین B دارد. این نوع عدس همچنین سرشار از ویتامین B6، اسید پانتوتنیک و تیامین است. جالب است بدانید که عدس قرمز پخته شده دارای 358 میکروگرم ویتامین B9 است که با نام فولات نیز شناخته می‌شود.

خواص عدس سیاه چیست؟

عدس سیاه سرشار از فیبر و پروتئین است. تحقیقات نشان می‌دهد که نصف فنجان عدس سیاه پخته شده، 9 گرم فیبر و 12 گرم پروتئین دارد که به‌عنوان ترکیبی قدرتمند برای افزایش انرژی و کمک به احساس سیری شناخته می‌شود. همچنین این نوع عدس بسیار کم کالری و تقریبا بدون چربی اشباع است.

چه افرادی نباید عدس بخورند؟

• افراد دارای مشکلات روده‌ای از قبیل سندروم روده تحریک‌پذیر
• افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی از جمله کرون و هاشیموتو
• افرادی که غلبه سودا دارند
• افراد مبتلا به نقرس
• مبتلایان به برخی از سرطان‌ها

عدس برای زنان باردار

همانطور که در بخش خاصیت عدس اشاره شد، این خوراکی می‌تواند در دوران بارداری سلامت مادر و جنین را تامین کند. عدس در پیشگیری از دیابت بارداری و فقر آهن در این دوران بسیار موثر است. همچنین سلامت لوله عصبی جنین را تضمین می‌کند.

به علاوه زنان بارداری که در دوران حاملگی خود غذاهای حاوی عدس را زیاد میل کنند، پس از زایمان شیر بیشتری برای نوزادشان خواهند داشت.

طبع عدس چیست؟

عدس دارای طبعی سرد و خشكی است. هرچند در طب سنتی از این ماده خوراکی و فواید عدس بسیار یاد شده، اما از دیدگاه طبیبان سنتی مصرف عدس برای افراد سرد مزاج به ویژه آن‌هایی که دارای مزاج سرد و خشك هستند، اصلا توصیه نمی‌شود.

						
بیشتر بخوانید: 
رژیم غذایی مناسب افراد سوداوی مزاج + بایدها و نبایدها
								

کالری عدس چه قدر است؟

یک فنجان عدس، معادل کمتر از 200 گرم آن دارای 230 کالری است. این عدد با توجه به میزان بالای مواد مغذی عدس بسیار ناچیز بوده، به همین دلیل مصرف آن در رژیم‌های غذایی بسیار توصیه می‌شود.

بهترین راه پخت عدس

مدت زمان پخت عدس متناسب با نوع آن کم یا زیاد خواهد بود. با این وجود یکی از خاصیت‌های عدس این است که برخلاف سایر حبوبات نیازی به خیساندن ندارد. شما می‌توانید هر نوع عدس را بسته اینکه برای چه غذایی آماده می‌کنید، ابتدا بشورید سپس در ظرف آب ریخته و به مدت 30 دقیقه بگذارید روی شعله گاز بپزد.

عدس تا پنج روز ماندگاری دارد، پس اگر فرصت کافی برای پخت غذا ندارید، می‌توانید مقدار زیادی عدس را آماده کنید و آن را در ظرف در بسته در یخچال نگه دارید و هربار به عنوان میان‌وعده یا غذای اصلی میل کنید.

جمع بندی

عدس چه از نوع قهوه‌ای و سبز باشد، چه از نوع زرد، قرمز یا سیاه، کالری کمی دارد. این درحالی است که این خوراکی خوشمزه سرشار از آهن و فولات و منبع عالی پروتئین است. اگر می‌خواهید رژیم بگیرید حتما عدس را در برنامه غذایی‌تان بگذارید، چون موادمغذی بالا و کالری کمی دارد.

از خواص عدس می‌توان به بهبود سلامت قلب و دستگاه گوارش، کاهش وزن و عضله‌سازی، تقویت سیستم ایمنی بدن، افزایش سلامت مادران باردار، کمک به هضم غذا و … اشاره کرد.

هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و لیمومی هیچگونه مسئولیتی در قبال آن نمی‌پذیرد. برای استفاده و اجرای آن، لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.

منابع:

healthline

medicalnewstoday