در کلاس مدرسه، در دانشگاه، در محل کار و حتی در خانواده، ممکن است با شخصی روبه‌رو شوید که نمی‌تواند ارتباط درستی با انسان‌ها داشته باشد، برخی رفتارهایی را انجام می‌دهد که در هیچ آدم عادی‌ای نمی‌بینید و حرف‌هایی می‌زند که گاهاً با اصول اخلاقی یک جامعه در تضاد است.
تصورمان از چنین آدم‌هایی در نگاه اول، شخصیت‌های عجیب‌وغریبی است که نمی‌توانند دوستان آن‌قدر زیادی پیدا کنند و هرکه با آن‌ها دوست می‌شود نیز احتمالاً یک تخته‌اش کم است! در چنین شرایطی، ما تنها یک چیز را می‌دانیم: شخصیت این فرد به این شکل است، همان‌طور که هر فرد دیگری شخصیت خاص خودش را دارد.
با این حال، اگر از زاویه‌ای دیگر به این موضوع نگاه کنیم چه؟ زاویه‌ای که در آن، مشکلاتی در شخصیت اشخاص وجود دارد که ممکن است خودشان نیز از این موضوع آگاه نباشند و روش‌های درمانی‌ای برای درست شدن رفتارهای این‌چنینی در آن‌ها وجود داشته باشد؟
اختلال شخصیت، موضوعی است که میان اشخاص دور و اطراف ما به آن کم‌تر توجه شده و بسیاری حتی نمی‌دانند که وجود اختلال در شخصیت افراد چه معنایی دارد؟ در این مطلب مجله سلامتی لیمومی قصد داریم به بررسی کامل اختلالات شخصیتی بپردازیم، انواع آن را شرح دهیم و در نهایت به روش‌های درمانی آن اشاره کنیم.
اختلال شخصیت چیست؟
اختلالات شخصیت (Personality Disorder) به عنوان گروهی از شرایط‌های سلامت روان شناخته می‌شود که با الگوهای غیرقابل انعطاف یا غیرمعمولی همچون تفکر، احساس و رفتار قابل تشخیص است. این اختلالات به‌عنوان تجربیات و رفتارهای درونی‌ای بروز پیدا می‌کند که اغلب با انتظارات فرهنگی جامعه‌ای که فرد در آن زندگی می‌کند، متفاوت است.
اشخاصی که دچار اختلالات شخصیت هستند، ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران و برخورد با مشکلات روزمره، به روشی که موردانتظار جامعه است، عمل نکنند و با چالش‌هایی مواجه شوند؛ حتی این امکان نیز وجود دارد که این دسته از اشخاص از ناهماهنگی‌های بین رفتار و افکار خود با فرهنگ جامعه‌شان، آگاه نباشند.
ممکن است هر شخصی که با این اختلال دست‌وپنجه نرم می‌کند، دیدگاه متفاوتی نسبت‌به جهان داشته باشد و از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی، آموزشی و حتی خانوادگی پرهیز کند.
رفتارها و نگرش‌های حاصل از اختلال شخصیت، باعث ایجاد مشکلات و محدودیت‌هایی در روابط، برخوردهای اجتماعی و تعامل در محیط‌های کاری و مدارس می‌شود و می‌تواند فردی را به افسردگی دچار کند و اضطراب اشخاص را افزایش دهد.
با این حال، باید بدانیم که اختلال شخصیت عموماً قابل‌درمان است و اغلب با ترکیبی از گفتار درمانی و دارو، می‌توان شرایط زندگی افرادی را که با این مشکل مواجه‌اند، بهبود بخشید.
انواع مختلف اختلال شخصیت چیست؟
همان‌طور که در مقدمه نیز به این موضوع اشاره کردیم، اختلالات شخصیت انواع مختلفی دارد که هر کدام براساس ویژگی‌ها و علائم، به سه دسته تقسیم می‌شوند.
به عبارتی، افراد ممکن است علائم و نشانه‌های متعدد و گاهاً متفاوتی از اختلالات شخصیت داشته باشند. در ادامه به هر کدام از دسته‌بندی‌ها و انواع آن اشاره می‌کنیم:
دسته الف: مشکوک
یکی از دسته‌های اختلالات شخصیت، دسته مشکوک است که خود به 3 اختلال تقسیم می‌شود:
- اختلال شخصیت پارانوئید (Paranoid Personality Disorder): افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است به دیگران بی‌اعتماد و به انگیزه‌های آن‌ها مشکوک باشند.
- اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid Personality Disorder): این دسته از اشخاص علاقه کمی به ایجاد روابط شخصی یا شرکت در تعاملات اجتماعی نشان می‌دهند و ممکن است در تفسیر نشانه‌ها و رفتارهای اجتماعی مشکلات زیادی داشته باشند.
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپی (Schizotypal Personality Disorder): مبتلایان به این اختلال اغلب بر این باورند که می‌توانند با افکار خود، بر افراد یا رویدادهای اتفاق‌افتاده در زندگی واقعی تأثیر بگذارند و ممکن است رفتارها را اشتباه تعبیر کنند؛ موضوعی که منجر به واکنش‌های عاطفی نامناسب می‌شود.
دسته ب: عاطفی و تکانشی
در دسته عاطفی و تکانشی، ۴ اختلال وجود دارد که عبارت‌اند از:
- اختلال شخصیت ضداجتماعی (Antisocial Personality Disorder): افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی تمایل زیادی به اغفال کردن افراد دارند، بدون این‌که احساس پشیمانی‌ای داشته باشند. آن‌ها ممکن است رفتارهای غیرصادقانه‌ای مثل دروغ‌گویی و دزدی را از خود نشان دهند. همچنین این افراد مستعد شدیدِ مصرف الکل و مواد مخدر هستند.
- اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder): اشخاصی که با اختلال مرزی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بدون توجه به حمایت خانواده یا حتی جامعه، خودشان را پوچ می‌دانند و طردشده می‌خوانند، عموماً نمی‌توانند با رویدادهای استرس‌زا مواجه شوند و تمایل شدیدی به انجام رفتارهای مخاطره‌آمیز و تکانشی مانند نوشیدن زیاد الکل یا قمار دارند.
- اختلال شخصیت هیستریونیک (Histrionic Personality Disorder): این دسته از اشخاص اغلب سعی می‌کنند با نمایش‌های خاص خودشان یا تحریک‌آمیز بودن، توجه بیش‌تری به خودشان جلب کنند، به‌راحتی تحت‌تأثیر افراد دیگر قرار می‌گیرند و نسبت‌به انتقاد یا عدم‌تأیید، بسیار حساس هستند.
- اختلال شخصیت خودشیفتگی (Narcissistic Personality Disorder): خودشیفتگان اغلب بر این باورند که مهم‌تر از دیگران هستند، تمایل شدیدی برای اغراق در همه چیز دارند و به تحسین بسیار زیاد نیازمند‌ند.
دسته ب: مضطرب
آخرین دسته که از آن با عنوان دسته مضطرب یاد می‌شود، به سه اختلال خلاصه می‌شود که عبارت‌اند از:
- اختلال شخصیت اجتنابی (Avoidant Personality Disorder): افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی اغلب احساس بی‌کفایتی، حقارت یا عدم‌جذابیت می‌کنند، عموماً تمرکز شدیدی روی انتقادات دیگران دارند و تنفر زیادی نسبت‌به شرکت در فعالیت‌ها یا یافتن دوستان جدید دارند.
- اختلال شخصیت وابسته (Dependent Personality Disorder): وابستگان برای رفع نیازهای عاطفی و فیزیکی خود، به دیگران وابسته‌اند. آن‌ها معمولاً از تنها ماندن اجتناب می‌کنند و به‌طور منظم هنگام تصمیم‌گیری به اشخاص دیگر اطمینان دارند.
- اختلال شخصیت وسواسی – اجباری (Obsessive-compulsive Personality Disorder): اشخاصی که با این نوع از اختلال شخصیت مواجه‌اند، نیاز شدیدی به نظم دارند، به شدت به قوانین و مقررات پایبندند و کمال‌گرایی بیش از اندازه‌ای دارند. این دسته حتی ممکن است از روابط شخصی خود غافل شوند تا روی کامل کردن یک پروژه خاص تمرکز کنند.
اختلال شخصیت چگونه درمان می‌شود؟
درمان اختلالات در اشخاص، بسته به نوع و شدت‌شان، متفاوت است. با این حال، به‌طور کلی، دو روش اصلی تحت عنوان روان‌درمانی و مصرف دارو برای درمان اختلالات شخصیتی در نظر گرفته می‌شود که در ادامه به هر کدام اشاره می‌کنیم:
روان‌درمانی
روان‌درمانی (Psychotherapy) که تحت عنوان گفتار درمانی (Talk Therapy) نیز شناخته می‌شود، به مدیریت اختلال شخصیت کمک می‌کند. در طول این فرایند درمانی، اشخاص در کنار یک درمانگر می‌توانند در مورد وضعیت خود و احساسات و افکارشان صحبت کنند.
این صحبت‌ها می‌تواند بینشی در مورد نحوه مدیریت علائم و رفتارهایی که در زندگی روزمره با آن مواجه‌اند، ارائه دهد. روان‌درمانی نیز انواع مختلفی دارد. به عنوان مثال، رفتار درمانی دیالکتیکی می‌تواند شامل جلسات گروهی و فردی باشد که در آن، هر شخص یاد می‌گیرد که چگونه استرس را تحمل کند و روابط خود را بهبود ببخشد.
در نهایت، هدف این درمان، شناخت رفتار است تا به مردم بیاموزد که چگونه الگوهای منفی فکرشان را تغییر دهند و بتوانند به‌خوبی با چالش‌های روزمره کنار بیایند.
مصرف دارو
هیچ داروی به‌خصوصی برای درمان اختلال شخصیت تأیید نشده است. با این حال، داروهای تجویزی خاصی وجود دارد که می‌تواند در کاهش علائم مختلف مفید باشند که عبارت‌اند از:
- داروهای ضدافسردگی که می‌تواند به بهبود خلق‌وخو، عصبانیت و تکانشگری اشخاص کمک کند؛
- داروهای تثبیت‌کننده خلقی که از تغییرات رفتاری جلوگیری می‌کند و تحریک‌پذیری و پرخاشگری را در اشخاص کاهش می‌دهد؛
- داروهای ضد روان‌پریشی که تحت‌عنوان داروهای اعصاب نیز شناخته می‌شوند و می‌توانند به کاهش علائم روان‌پریشی مانند توهم و هذیان کمک کنند؛
- داروهای ضداضطراب که منجر به تسکین اضطراب، بی‌قراری و بی‌خوابی در اشخاص می‌شوند.
سخن پایانی
مهم‌ترین جنبه از اختلال شخصیت، این است که وضعیت خود را مشخص کنید. زمانی که تشخیص می‌دهید با اختلالات شخصیتی دست‌وپنجه نرم می‌کنید، فرایند جست‌وجوی درمان و ادامه دادن آن بسیار آسان‌تر از قبل خواهد شد.
توجه به این موضوع نیز مهم است که با اختلالات خود کنار بیایید، روش‌های درمانی درستی را پیش بگیرید و در طول این فرایند صبر داشته باشید؛ ممکن است مجبور شوید چندین نوع درمان مختلف را امتحان کنید تا بهترین نتیجه ممکن را به دست آورید.
روانشناسان لیمومی در خدمت شما هستند تا شما را در این مسیر همراهی کنند. برای رزرو وقت، کلیک کنید.
نکته : این مقاله صرفا جنبه آموزش و اطلاع‌رسانی دارد و لیمومی در قبال آن هیچ مسئولیتی ندارد. توصیه می‌کنیم قبل از هرگونه اقدام، با متخصصان این حوزه مشورت کنید.
منبع:
بدون نظر! اولین نفر باشید