پرخوری عصبی چیست؟
پرخوری یکی از انواع اختلالات خوردن است. افراد مبتلا به این اختلال، نه برای رفع گرسنگی جسمی، بلکه برای رسیدن به آرامش و تسکین استرس به سراغ پرخوری می‌روند.
اما نکته مهم اینجاست که پرخوری نه‌تنها مشکلات روحی فرد را برطرف می‌کند، بلکه معمولا باعث بروز احساس بدتری در فرد می‌شود. پس از یک پرخوری، مشکل عاطفی ما دست‌نخورده و حل نشده باقی می‌ماند و احساس گناه و عذاب وجدان ناشی از پرخوری نیز به آن اضافه می‌شود.
در بعضی از انواع پرخوری مانند بولیمیا، فرد سعی می‌کند با روش‌های ناسالم مانند استفراغ عمدی، کالری‌های اضافی را از بدنش خارج کند. اما مثلا در پرخوری احساسی، این اتفاق نمی‌افتد.
تحقیقات نشان می‌دهند که زنان بیشتر از مردان در معرض پرخوری هستند. البته در برخی کشورها این آمار برعکس است و مردان بیشتر از زنان در پاسخ به احساس افسردگی یا عصبانیت، غذا می‌خورند.
به طور کلی پرخوری به عنوان یک اختلال جدی و خطرناک در غذاخوردن شناخته می‌شود.
انواع پرخوری
اختلال پرخوری باتوجه به دلیل بروز آن، انواع مختلفی دارد که در ادامه به بررسی هر یک از آن‌ها می‌پردازیم:
پرخوری احساسی
در زبان فارسی پرخوری احساسی معمولا به عنوان پرخوری عصبی شناخته می‌شود. پرخوری احساسی شایع‌ترین نوع پرخوری است. معمولا وقتی یک نفر درباره پرخوری عصبی صحبت می‌کند، منظورش همین نوع پرخوری است.
همانطور که در بالا گفتیم، پرخوری احساسی به معنی تمایل به غذا خوردن در زمان‌های پراسترس و شرایط ناآرام روحی و روانی است. افراد هنگام پرخوری احساسی از لحاظ فیزیکی احساس گرسنگی ندارند؛ بلکه علت پرخوری، حال روحی آن‌ها است.
در چنین اوقاتی افراد اغلب تمایل به خوردن غذاهای پرکالری و ناسالم دارند؛ غذاهایی مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده، فست‌فود، شیرینی‌ها، بستنی، شکلات، چیپس و… .
جالب است بدانید تقریبا 40% مردم هنگام مواجهه با شرایط استرس‌زا، به پرخوری احساسی روی می‌آورند.
بینج‌ایتینگ یا اختلال پرخوری
بینج‌ایتینگ یا اختلال پرخوری به حالتی گفته می‌شود که فرد مقادیر زیادی غذا را در یک وعده مصرف می‌کند. این بیماری ارتباطی با احساس گرسنگی ندارد و ممکن است در زمانی که فرد کاملاً سیر است، رخ دهد.
بسیاری از افراد به دفعات انگشت‌شماری پرخوری می‌کنند؛ اما این مشکل زمانی به‌عنوان اختلال شناخته می‌شود که در یک بازه‌ی زمانی مشخص چندین بار تکرار شود.
علاوه بر خوردن مقدار زیادی غذا، اختلال پرخوری اغلب با نوعی بی‌اختیاری همراه است یعنی فرد کنترلی بر غذای مصرفی خود ندارد.
اختلال پرخوری با مصرف مقادیر بسیار بالای غذاهای پرکالری همراه است و به‌همین‌دلیل اغلب باعث احساس شرم، عذاب وجدان یا گناه می‌شود؛ اما این افراد معمولا اقدام غیرعادی و ناسالمی برای حذف کالری‌های اضافه انجام نمی‌دهند.
بولیمیا
در این نوع اختلال، فرد ابتدا مقدار زیادی غذا می‌خورد، سپس با یک سری روش‌های غلط، تلاش می‌کند آن را جبران کند؛ مثلا خودش را مجبور به استفراغ می‌کند، بیش‌ازحد ورزش می‌کند یا به سراغ ملین‌ها، قرص‌های کاهش وزن یا دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور که برای درمان دیابت تجویز می‌شوند) می‌رود.
افراد مبتلا به بولیمیا، ممکن است مخفیانه و دور از نظر دیگران این کار را انجام دهند. این نوع از پرخوری، زندگی و سلامت فرد را به شدت تهدید می‌کند.
تفاوت پرخوری عصبی با بولیمیا
در برخی منابع ایرانی، پرخوری عصبی با بولیمیا یکی دانسته شده است. هرچند بولیمیا هم با پرخوری همراه است؛ اما معادل دانستن آن با پرخوری عصبی چندان از نظر علمی درست به‌نظر نمی‌رسد. بولیمیا را می‌توان به «پرخوری عصبی همراه با جلوگیری» ترجمه کرد.
در اختلال بولیمیا فرد تمایل غیرقابل کنترلی نسبت به غذا خوردن دارد و ممکن است چندین بار در هفته وعده‌های غذایی بسیار پرحجم داشته باشد. به‌دنبال این پرخوری‌های بدون‌کنترل، احساس عذاب وجدان شدیدی به افراد دست می‌دهد که آن‌ها را وادار به ازبین‌بردن کالری‌های اضافی می‌کند.
افرادی که به بولیمیا دچارند، پس از صرف یک وعده‌ی غذایی پرحجم، با استفاده از روش‌های غلط مانند استفراغ ارادی، استفاده از ملین‌ها، ورزش شدید و غیره سعی در ازبین‌بردن کالری‌های اضافی دارند.
در پرخوری احساسی یا پرخوری عصبی افراد اغلب مقدار غذای متوسط یا زیادی را در یک وعده مصرف می‌کنند و پس از آن به احساس گناه یا عذاب‌وجدان دچار می‌شوند؛ ولی این احساس به‌قدری شدید نیست که واکنش‌های افراطی مانند استفراغ یا ورزش شدید را به‌همراه داشته باشد.
تفاوت پرخوری عصبی، بی‌اشتهایی عصبی و اختلال پرخوری
افرادی که به پرخوری عصبی مبتلا هستند معمولاً از وزنی طبیعی برخوردارند. آن‌ها در چرخه‌ای از پرخوری و پاک‌سازی یا روزه گرفتن درگیر هستند؛ اما افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی معمولاً دچار کمبود وزن هستند. آن‌ها برای کاهش وزن به روش‌هایی مانند گرسنگی، رژیم‌های غذایی شدید و ورزش شدید رو می‌آورند.
این افراد با وجود اینکه بسیار لاغرند؛ اما همواره فکر می‌کنند چاق هستند و به همین دلیل حتی ممکن است آن‌قدر خود را لاغر کنند که بیمار به نظر برسند. افراد مبتلا به اختلال پرخوری، کسانی هستند که پرخوری می‌کنند؛ اما پاک‌سازی نمی‌کنند. این افراد معمولاً دارای اضافه‌وزن و چاقی هستند.
پرخوری عصبی چه کسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
این مشکل معمولاً در اوایل دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ایجاد می‌شود. بااین‌حال این مسئله به معنای این نیست که در سنین دیگر زندگی اتفاق نمی‌افتد. پرخوری عصبی، افراد در هر سن و سالی را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
سالانه بین 1 تا 2 درصد از مردم به پرخوری عصبی مبتلا می‌شوند. این مشکل می‌تواند در افرادی با هر جنسیت، سن و نژاد و خصوصیاتی رخ بدهد. تحقیقات ثابت می‌کنند که احتمال بروز آن در خانم‌ها نسبت به آقایان بیشتر است.
علائم و نشانه‌های پرخوری عصبی
وقتی تحت‌استرس هستید غذا می‌خورید:
وقتی فشار کار یا درس زیاد می‌شود و مجبورید چندین ساعت را پشت میز و مشغول کار باشید، به‌طور ناخودآگاه در کنار کار خود تنقلات مختلف می‌خورید.
در پاسخ به احساسات مختلف به غذا خوردن روی می‌آورید:
هنگام ناراحتی، آزردگی، عصبانیت، تنهایی، نگرانی، خستگی و بی‌حوصلگی غذا می‌خورید. این کار را به‌قدری ناخودآگاهانه انجام می‌دهید که اغلب حتی متوجه آن نمی‌شوید.
با غذاخوردن به آرامش می‌رسید:
. زمانی‌که احساس ناراحتی دارید یا حس و حال خوبی ندارید، غذاخوردن باعث می‌شود احساس بهتری پیدا کنیددر چنین مواقعی معمولاً شیرینی، بستنی، شکلات، چیپس و پفک یا فست‌فود می‌خورید.
حتی هنگام سیری هم غذا می‌خورید:
احساس مثبتی که از غذا خوردن به شما دست می‌دهد، موقتی است و ممکن است حتی زمانی‌که به تازگی غذا خورده‌اید، باز هم میل به غذا خوردن داشته باشید.
گاهی هوس‌های ناگهانی و غیرمنتظره دارید:
بعضی اوقات بدون هیچ دلیل مشخصی و خیلی ناگهانی یک غذا یا خوردنی خاص را هوس می‌کنید. ممکن است این هوس‌های تصادفی هیچ ارتباطی به گرسنگی یا سیری شما نداشته باشند.
پرخوری عصبی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان برای تشخیص پرخوری عصبی یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهند. براساس گفته mayoclinic: آن‌ها از شما در مورد سابقه پزشکی و علائمی که دارید سؤال می‌پرسند. بنابراین مهم است که با پزشک خود درمورد عادات غذایی و عوامل پرخوری کردن خود صداقت داشته باشید. در صورت داشتن معیارهای زیر پزشک شما تشخیص می‌دهد که آیا پرخوری عصبی دارید یا نه:
- آیا به‌صورت مکرر پرخوری دارید؟
- آیا فعالیت‌های کاهش وزن انجام می‌دهید؟
- آیا حداقل در طول سه ماه، حداقل هفته‌ای یک بار پرخوری داشتید؟
- آیا وزن یا شکل بدن شما بر تصویری که از خود دارید تأثیر زیادی دارد؟
هیچ آزمایشی مخصوصی برای تشخیص پرخوری عصبی وجود ندارد. بااین‌حال پزشک شما می‌تواند آزمایش‌هایی را تجویز کند تا ببیند پرخوری عصبی چگونه بر سلامت شما تأثیر می‌گذارد. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- آزمایش عملکرد کلیه
- الکتروکاردیوگرام
دلایل ابتلا به پرخوری عصبی
دلایلی که خطر ابتلا به پرخوری عصبی را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
1. استرس
آیا تابه‌حال برایتان پیش آمده که در زمان‌های پراسترس، احساس گرسنگی کنید؟ هم‌زمانی این دو احساس، زائیده‌ی ذهن شما نیست.
هنگام تجربه‌ی استرس‌های مزمن، سطح هورمون کورتیزول در بدن افزایش پیدا می‌کند. کورتیزول میل به غذاهای شور، شیرین و سرخ‌شده را افزایش می‌دهد.این غذاها انرژی زیادی دارند و احساس لذت را القا می‌کنند. هر چه استرس کنترل‌نشده در زندگی شما بیشتر باشد، احتمال اینکه برای تسکین عاطفی به غذا روی بیاورید، بیشتر می‌شود.
2. خفه کردن احساسات منفی
غذاخوردن ممکن است باعث شود احساسات ناراحت‌کننده از جمله خشم، ترس، غم، اضطراب، تنهایی، رنجش و شرم سرکوب شده و حتی برای مدتی کوتاه فراموش شوند. غذاخوردن باعث می‌شود نسبت به ناراحتی خود بی‌حس شوید و کنار آمدن با این احساسات منفی را به تعویق بیندازید.
افراد مبتلا به پرخوری عصبی ممکن است احساس بدی نسبت به خود داشته باشند، به‌خصوص اگر در مورد وزن یا ظاهر خود مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشند. در برخی موارد وقایع ناراحت کننده و عواملی که باعث ناراحتی عاطفی می‌شوند؛ مانند بدرفتاری در کودکی نیز ممکن است در ابتلا به پرخوری عصبی نقش داشته باشند.
3. کسالت، بی‌حوصلگی یا احساس پوچی
آیا تابه‌حال صرفاً از روی بیکاری، برای رفع کسالت یا به عنوان راهی برای پر کردن خلاء زندگی‌تان غذا خورده‌اید؟ گاهی اوقات به سراغ غذا می‌روید تا بی‌هدفی یا کمبودهای زندگی را فراموش کرده و به لذت‌های لحظه‌ای بسنده کنید.
4. عادات دوران کودکی
به خاطرات دوران کودکی خود در رابطه با غذا و تنقلات فکر کنید. آیا والدین شما به‌عنوان جایزه برای شما بستنی یا خوراکی‌های دیگر می‌گرفتند؟ نمرات خوب شما با پیتزا و فست‌فود جشن گرفته می‌شد؟ یا زمانی که غمگین بودید، برایتان شیرینی می‌پختند؟
این عادت‌ها اغلب می‌توانند تا بزرگسالی نیز باقی بمانند. همچنین ممکن است پرخوری احساسی شما ناشی از دلتنگی باشد؛ شاید به‌طور ناخودآگاه بخواهید خاطرات خوش دوران کودکی خود را زنده کنید.
5. تأثیرات اجتماعی
دورهم جمع‌شدن و غذا خوردن با دوستان و نزدیکان یک راه عالی برای کاهش استرس است؛ اما می‌تواند منجر به پرخوری نیز شود. ممکن است به این دلیل که غذا آماده است یا بقیه در حال خوردن هستند، شما نیز ترغیب به غذاخوردن شوید.
همچنین ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی استرس بگیرید و به پرخوری تکیه کنید. دلیل دیگر پرخوری در چنین موقعیت‌هایی، اصرار و تعارف‌های خانواده و دوستان است.
6. سابقه خانوادگی و ژن
clevelandclinic می‌گوید: داشتن سابقه خانوادگی در مشکلات خوردن و مسائل مربوط به کنترل وزن می‌تواند خطر ابتلا به اختلالات خوردن را افزایش دهد. کسانی که دارای اقوام درجه یک (خواهر و برادر، والدین یا فرزندان) مبتلا به پرخوری عصبی هستند، بیشتر از سایر افراد به این مشکل مبتلا می‌شوند. این امر نشان‌دهنده یک پیوند ژنتیکی احتمالی در مورد این بیماری است.
7. رژیم گرفتن
افرادی که رژیم غذایی دارند بیشتر در معرض اختلالات خوردن هستند. بسیاری از افراد مبتلا به پرخوری عصبی، کالری دریافتی را به‌شدت محدود می‌کنند. این امر ممکن است باعث شود که آن‌ها دوباره پرخوری کنند و سپس رژیم خود را از سر بگیرند.
عوارض پرخوری عصبی
بسیاری از افراد ممکن است هرازگاهی پرخوری عصبی را تجربه کنند. این موارد معمولاً مشکل‌زا نیستند؛ اما موارد پرخوری شدید می‌تواند با عوارضی همراه باشد:
- احساس گناه
- حالت تهوع
- بیماری‌های مرتبط با وزن
- بروز سایر اختلالات خوردن
راهکارهای مقابله با پرخوری عصبی
راهکارهای زیادی برای بهبود پرخوری عصبی وجود دارد. البته این راهکارها برای همه‌ی افراد اثربخشی یکسانی ندارند؛ ولی می‌توانند در حل این مشکل مؤثر باشند:
1.رژیم غذایی خود را تغییر دهید
غذاهای غنی از ویتامین دی می‌توانند خلق‌وخوی شما را بهبود بخشند؛ بنابراین شیر و غلات غنی‌شده با ویتامین دی، تخم مرغ، قارچ و ماهی‌هایی مانند ماهی سالمون و را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
2.مرکبات بخورید
مصرف مرکبات به عنوان میان وعده سالم، تقریباً در تمام فصول سال در دسترس بوده و سرشار از ویتامین C هستند. این ویتامین به تقویت سیستم ایمنی شما کمک می‌کند. علاوه‌براین، بوی خاص و دل‌پذیر مرکبات، کاهش‌دهنده‌ی استرس است.
3.حواس‌تان به مواد غذایی مصرفی‌تان باشد
مراقب نوع تنقلاتی که می‌خورید باشید. خرید بعضی تنقلات و وجود آن‌ها در خانه می‌تواند محرک بروز پرخوری احساسی باشد. غذاهایی که پرخوری عصبی شما را تحریک می‌کنند شناسایی کنید و از خرید آن‌ها بپرهیزید.
4.سعی کنید بیش‌ازحد گرسنه نشوید
بسیاری از افراد هم‌زمان با گرسنگی کمی عصبی و تحریک‌پذیر می‌شوند. عصبی‌شدن می‌تواند محرک پرخوری عصبی باشد؛
به همین دلیل بهتر است تا جای ممکن از احساس گرسنگی شدید پرهیز کنید. به این منظور می‌توانید یک رژیم غذایی غنی از پروتئین و سالاد رژیمی داشته باشید؛ پروتئین به شما کمک می‌کند مدت طولانی‌تری سیر بمانید.
5.از روش‌های درمانی استفاده کنید
پرخوری احساسی یا همان پرخوری عصبی شاید در مقایسه با سایر انواع پرخوری چندان جدی به‌نظر نرسد؛ اما ازآنجایی‌که می‌تواند در طولانی‌مدت عوارض جدی به‌همراه داشته باشد باید حتماً درمان شود.
روان‌درمانی و دارودرمانی رایج‌ترین راه‌های درمان پرخوری عصبی‌اند:
در روان‌درمانی، یک مشاور یا روانشناس ابتدا پرخوری عصبی را ریشه‌یابی کرده، سپس به شما کمک می‌کند این مشکل را به طور اصولی برطرف کنید.
در دارودرمانی، از دارو برای کنترل پرخوری عصبی استفاده می‌شود. به‌طورکلی به نظر می‌رسد اثر دارو در درمان پرخوری عصبی، کمتر از روان‌درمانی باشد. اما گاهی‌اوقات پرخوری عصبی به‌دنبال یک مشکل زمینه‌ای مانند افسردگی، اختلال اضطراب، وسواس فکری-عملی و… بروز پیدا می‌کند. در چنین شرایطی پزشکان اغلب تلفیقی از درمان دارویی و روان‌درمانی را توصیه می‌کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
ممکن این سؤال ذهن شما را درگیر کرده باشد که چه زمانی پرخوری عصبی می‌تواند نگران کننده باشد؟ یا چه زمانی برای درمان آن باید به پزشک مراجعه کنیم؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت اگر علائم پرخوری عصبی دارید فوراً باید به پزشک مراجعه کنید.
در صورت عدم درمان، پرخوری عصبی می‌تواند به‌شدت بر سلامت جسمی و روانی شما تأثیرات منفی زیادی بگذارد. با متخصص تغذیه یا یک متخصص سلامت روان در مورد علائم و احساسات پرخوری عصبی خود مشورت کنید تا راهکارهای مورد نیاز برای بهبود آن را به شما ارائه کنند.
سخن پایانی
پرخوری عصبی یا پرخوری احساسی یکی از انواع پرخوری است که در اثر استرس و احساسات منفی به وجود می‌آید. نوع شدیدتر این اختلال، «بولیمیا» است که در این حالت، فرد سعی می‌کند کالری‌های اضافی را از بدن‌اش خارج کند. اگر از این اختلال رنج می‌برید، بهتر است به یک روانشناس مراجعه کنید.
شما می‌توانید برای اصلاح این اختلال، از متخصصین لیمومی کمک بگیرید و با رعایت رژیم غذایی، از شدیدتر شدن آن جلوگیری کنید.
مخاطب عزیز! این مطلب جنبه آموزشی و اطلاعات عمومی دارد. همچنین بر اساس علم روز دنیا نوشته شده است. با این حال اگر مشکل و یا بیماری جسمی دارید، برای اجرای آن فقط با پزشک متخصص مشورت کنید.
منابع
بدون نظر! اولین نفر باشید