خانه > زندگی سالم > سلامت جسمی > خطرات و عوارض کبد چرب چیست و چه علائم مهمی دارد؟

خطرات و عوارض کبد چرب چیست و چه علائم مهمی دارد؟

کبد چرب بیماری است که درباره‌ آن این روزها زیاد می‌شنویم. این عارضه مانند دیابت و فشارخون از جمله بیماری‌هایی است که خیلی چراغ خاموش در حال گسترش است. بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات به‌خصوص در سنین بالاتر براثر همین چرب بودن کبد اتفاق می‌افتد. نداشتن اطلاعات کافی و ندانستن درباره این عارضه می‌تواند باعث ایجاد خطراتی برای سلامتی شما شود.

شاید در صورت اطلاع از خطرات و عوارض کبد چرب، مراقبت از خود را بیشتر کنید و به فکر مقابله و جلوگیری از پیش‌روی این بیماری خطرناک باشید. در ادامه این مطلب مجله سلامتی لیمومی همراه ما باشید تا ابتدا با چرب بودن کبد آشنا شویم، سپس درباره خطرات آن توضیح دهیم.

سوالات متداول

بیماری کبد چرب چیست؟

بیماری کبد چرب که به عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته می شود، وضعیتی است که با تجمع بیش از حد چربی در سلول های کبد مشخص می‌شود. این بیماری می‌تواند عملکرد کبد را مختل کند و منجر به عوارض مختلف سلامتی شود.

انواع بیماری کبد چرب چیست؟

دو نوع اصلی وجود دارد: بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) و بیماری کبد چرب الکلD (ALD). بیماری کبد چرب غیر الکلی شایع‌تر است و با عواملی مثل چاقی و مقاومت به انسولین ارتباط دارد این در حالی است که کبد چرب الکلی به خاطر مصرف بیش از حد الکل ایجاد می‌شود.

عوارض بالقوه بیماری کبد چرب چیست؟

عوارض ممکن است شامل التهاب کبد، زخم (سیروزکبدی)، سرطان کبد و نارسایی کبد باشد. علاوه بر این، بیماری کبد چرب می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت نوع 2 را افزایش دهد.

بیماری کبد چرب چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص اغلب شامل ترکیبی از ارزیابی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی، آزمایش خون، تصویربرداری‌های مختلف (مانند سونوگرافی یا MRI) و گاهی اوقات بیوپسی کبد است.

کبد چرب چیست؟

کبد چرب که به عنوان استئاتوز کبدی هم شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که تجمع بیش از حد چربی در کبد وجود داشته باشد (5 تا 10 درصد وزن کبد). اکثر اوقات، این بیماری با علائم قابل توجهی ظاهر نمی‌شود. اصلاح سبک زندگی، مثل تغییرات در رژیم غذایی و افزایش فعالیت بدنی، می‌تواند منجر به معکوس شدن روند بیماری کبد چرب شود.

مصرف بیش از حد الکل می‌تواند در ایجاد یکی از انواع بیماری کبد چرب نقش مهمی داشته باشد و منجر به مشکلاتی در عملکرد کبد شود. خبر خوب این است که در بیشتر موارد روند رشد بیماری کبد چرب را می‌توان از طریق تغییر سبک زندگی بسیار کم یا متوقف کرد.

کبد عضو پردازشگر بدن است و مانند یک فیلتر عمل می‌کنند. به‌وسیله‌ی کبد مواد مغذی و مفید غذایی که می‌خوریم، جذب و مواد مضر دفع می‌شود. به‌نوعی وظیفه‌ی پاک‌سازی خون به عهده کبد است. اما زمانی که همین کبد با تجمع بیش از حد سلول‌های چربی مواجه شود، نمی‌تواند وظیفه خود را به خوبی انجام دهد.

اما نگران نباشید، بیماری کبد چرب به‌طور معمول یک عارضه‌ی درمان‌پذیر است، اما اگر به‌موقع و اصولی به آن رسیدگی نشود، آثار بدی از خود به‌جای می‌گذارد که ممکن است فرد را تا آخر عمر درگیر کند.

انواع بیماری کبد چرب

3 نوع اصلی بیماری کبد چرب وجود دارد:

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD):

این نوع کبد چربی در آمریکا شایع است و از هر 3 بزرگسال 1 نفر را مبتلا می‌کند. علت دقیق کبد چرب غیر الکلی به طور کامل شناخته نشده است اما عواملی مانند چاقی و دیابت خطر، ابتلا به NAFLD را افزایش می‌دهند. شکل شدید بیماری کبد چرب غیر الکلی می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود و فرد را مجبور به عمل پیوند کبد کند.

بیماری کبد چرب الکلی (ALD):

ای بیماری کمتر از کبد چرب غیر الکلی شایع است، ALD به دلیل مصرف بیش از حد الکل ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به علائمی مانند هپاتیت الکلی، تجمع مایع در شکم، فشار خون بالا، خونریزی داخلی، گیجی و بزرگ شدن طحال را به همراه داشته باشد.

کبد چرب حاد بارداری (AFLP):

یک عارضه نادر و بالقوه کشنده است که ممکن است در سه ماهه سوم یا اوایل دوره پس از زایمان رخ دهد. اگرچه دلیل دقیق آن ناشناخته است، اما این بیماری با ناهنجاری در متابولیسم اسیدهای چرب در جنین ارتباط دارد. اگر باردار هستید اصلا نگران نباشید. فقط آزمایش‌های دوره‌ای بارداری را به موقع انجام دهید.

علائم بیماری کبد چرب چیست؟

هم کبد چرب الکلی و غیر الکلی ممکن است در ابتدا علائم قابل توجهی از خود نشان ندهند. با این حال، با پیشرفت بیماری فرد، ممکن است علائمی مانند خستگی و درد در سمت راست بالای شکم را تجربه کند علاوه بر این نشانه‌های دیگر مثل

شکم متورم
رگ‌های بزرگ شده در زیر پوست
سینه‌های بزرگتر از حد معمول در مردان
کف دست قرمز
پوست و چشمی که مایل به زرد به نظر می‌رسند (یرقان)
حالت تهوع، کاهش وزن یا کاهش اشتها
خستگی یا آشفتگی ذهنی و علائمی از این دست جزو نشانه‌های ابتلای شما به کبد چرب باشند.

کبد چرب چطور تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص بیماری کبد چرب به دلیل عدم وجود علائم در بسیاری از موارد چالش برانگیز است. انواع آزمایش خون مثل شمارش کامل گلبول‌ها، آزمایش هموگلوبین، تعیین سطح کلسترول و تری گلیسیرید، آزمایش هپاتیت c، سونوگرافی، و در برخی موارد بیوپسی کبد ممکن است برای تشخیص و ارزیابی شدت بیماری کبد چرب استفاده شود.

درمان دارویی کبد چرب چیست؟

در حال حاضر، هیچ داروی تایید شده‌ای به طور خاص برای کبد چرب غیر الکلی وجود ندارد و کاهش وزن اغلب توصیه اولیه پزشکان برای درمان این بیماری است. تغییرات سبک زندگی از جمله ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و ترک الکل، برای مدیریت و معکوس کردن روند بیماری کبد چرب ضروری است.

بعضی از داروها مثل داروی فشار خون و دیابت هم تجویز برخی دیگر از پزشکان برای بیماری کبد چرب است.

چه افرادی بیشتر به کبد چرب مبتلا می‌شوند؟

افرادی که

چاق هستند
الکل زیادی می‌نوشند
سوء تغذیه دارند
هپاتیت C دارند
کهولت سن دارند
مقاومت به انسولین یا دیابت نوع 2 دارند
سطوح بالای تری گلیسیرید یا کلسترول «بد» (LDL) دارند
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارند
آپنه خواب دارند
غده تیروئید یا هیپوفیز کم‌کار دارند
در معرض سموم و مواد شیمیایی قرار دارند
سندرم متابولیک دارند
فشار و قند خون بالا دارند
کاهش وزن سریع دارند
کیسه صفرایشان را عمل کرده‌اند.

راه‌های درمان کبد چرب چیست؟

همان طور که گفتیم در حال حاضر هیچ داروی خاصی برای این بیماری وجود ندارد و تغییر سبک زندگی بزرگ‌ترین کمکی است که می‌توانید به خود بکنید. انجام کارهای زیر هم به بهبود علائم شما کمک می‌کند.

کاهش وزن: معمولا اولین راه درمان کاهش وزن است. از دست دادن تنها 3 تا 5 درصد از وزن بدن می‌تواند میزان چربی موجود در کبد را کاهش دهد.
رژیم غذایی سالم: مصرف نمک، شکر، غلات تصفیه شده، فست‌فود را محدود کنید.
زدن واکسن: برای هپاتیت A و B، واکسن بزنید. اگر به هپاتیت A یا B همراه با کبد چرب مبتلا شوید، احتمال نارسایی کبدی بیشتر است.
ورزش: ورزش هم باعث کاهش وزن و هم تجزیه چربی‌های اضافی موجود در کبد شما می‌شود.

مصرف قهوه: مشخص نیست که چگونه قهوه به کبد چرب کمک می‌کند. یک نظریه این است که قهوه آنزیم‌هایی را فعال می‌کند که باعث سم‌زدایی از کبد می‌شود.
مصرف روغن زیتون: روغن زیتون به عنوان یک چربی سالم، میزان چربی ذخیره شده در کبد را کاهش می‌دهد.
مصرف ویتامین E: بعضی از مطالعات نشان می‌دهند که ویتامین E می‌تواند سلامت کبد را با کاهش التهاب بهبود بخشد، اما نتایج بسته به دوزمصرفی ، سن بیمار و میزان اضافه وزن متفاوت است. بعضی از تحقیقات هم مصرف ویتامین E را توصیه نمی‌کنند در نتیجه باید پزشکتان این ویتامین را تجویز کند.
مصرف نکردن الکل: تا حد ممکن و زیر نظر پزشک مصرف نوشیدنی‌های الکلی را پایین بیاورید وگرنه بیماری شما تشدید می‌شود. توجه کنید تمام راه‌هایی که گفتیم باید فقط با هماهنگی پزشک انجام شود.

خطرات و عوارض کبد چرب

عوارض کبد چرب بسیار گسترده و گوناگون است. بسیاری از این عوارض به‌صورت مستقیم به وجود می‌آیند و بسیاری دیگر به‌صورت غیرمستقیم روی بدن تأثیر می‌گذارند. در ادامه به برخی از عوارض و آسیب‌های ابتلا به کبد چرب اشاره می‌کنیم.

سیروز کبدی

مرحله‌ی خطرناکی از بیماری کبد چرب را سیروز کبدی می‌نامند. در این مرحله بافت زخم و عفونت روی بخش سالم کبد را می‌گیرد و به‌نوعی کبد را از چرخه فعالیت خارج می‌کند. نارسایی کبد از نتایج سیروز کبد است.

سیروز کبدی مانند سرماخوردگی نیست که ناگهان ظهور کند و بتوانید با آن مقابله کنید، بلکه در طول سالیان دراز به و براثر عادت‌های بدغذایی و رفتارهای ناسالم مانند مصرف الکل به وجود می‌آید.

سیروز کبد با نشانه و عوارضی نظیر «سردرد»، «خستگی»، «بی‌حالی»، «سرگیجه شدید»، «نفخ شکم»، «حالت تهوع»، «درد در ناحیه کبد و شکم»، «زردی شدید در پوست و چشم‌ها»، «قرمزی کف دست» و «ظهور مویرگ‌های خونی در قسمت بالای شکم» ارتباط نزدیکی دارد.

سرطان کبد

یکی از عوارض کبد چرب که ممکن در کهنسالی گریبان هرکسی را بگیرد، سرطان کبد است. کبد وظیفه‌ی پاک‌سازی خون را بر عهده دارد، زمانی که درگیر سلول‌های چرب شود، قابلیت خود را از دست می‌دهد. نارسایی کبد اگر درمان نشود، باعث برعکس شدن عملکرد کبد می‌شود. تصور کنید عضوی که وظیفه‌ی پاک‌سازی را بر عهده دارد، تولید سم کند.

این اتفاق درگذر زمان تبدیل به سرطان کبد می‌شود. این نوع از سرطان شیوع بسیار بالایی دارد و از آنجا که تا در مرحله‌ی حاد قرار نگیرد خود را نشان نمی‌دهد، تلفات بسیار بالایی نیز دارد. افرادی که نوشیدنی‌های الکلی مصرف می‌کنند، بیش از دیگران درگیر این نوع از سرطان هستند.

هپاتیت الکلی

یکی دیگر از عوارض کبد چرب و بیماری‌هایی که به‌صورت مستقیم براثر عارضه‌ی کبد چرب به وجود می‌آید، هپاتیت الکلی است. هپاتیت الکلی نوعی از التهاب کبد است که در طول زمان به وجود می‌آید و باعث نارسایی در کبد می‌شود.

این نوع بیماری باعث تولید سم در کبد و آسیب رساندن به سلول‌های خونی می‌شود. هپاتیت الکلی قدرت تجزیه و سم‌زدایی را از کبد می‌گیرد و باعث افزایش التهاب می‌شود. یکی از عوارض این بیماری، مشکلات شخصیتی و دوقطبی است که باعث دردسرهای زیادی برای افراد می‌شود.

غذاهای مناسب برای کبد چرب:

در ادامه به غذاهایی اشاره می‌کنیم که می‌توانید زیر نظر پزشک متخصص در رژیم روزانه خود استفاده کنید.

قهوه: مصرف منظم قهوه با کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی همراه است و ممکن است پیشرفت فیبروز کبد را در افرادی که قبلاً مبتلا به این بیماری بوده‌اند کاهش دهد.

سبزیجات: ترکیبات موجود در اسفناج و سایر سبزیجات برگدار ممکن است به مبارزه با بیماری کبد چرب کمک کند. خوردن اسفناج به دلیل نیترات و پلی فنول‌های متمایز موجود در برگ سبزآن به بیماری کبد چرب کمک می‌کند.

لوبیا و سویا: حبوبات مانند عدس، لوبیا، سویا و نخود، غذاهای غلیظی هستند که نشاسته مقاوم به هضم دارند. این نوع نشاسته به بهبود سلامت روده کمک می‌کند و احتمال کبد چرب غیر الکلی را پایین می‌آورد.

ماهی: ماهی‌های چرب سرشار از اسیدهای چرب امگا 3، مانند سالمون، ساردین، ماهی تن و قزل آلا، کاهش چربی کبد، کلسترول و سطح تری گلیسیرید را برای افراد مبتلا به این بیماری به همراه دارند.

غلات کامل: غذاهای غنی از فیبر بالا، مانند جو، در کاهش خطر بیماری‌های مرتبط با نقش دارند و به کاهش سطح تری گلیسیرید هم کمک می‌کنند.

آجیل: رژیم غذایی سرشار از آجیل با کاهش التهاب، مقاومت به انسولین و استرس اکسیداتیو همراه است و افزایش مصرف آجیل به طور قابل توجهی روی کاهش خطر ابتلا به کبد چرب تاثیر می‌گذارد.

زردچوبه: دوزهای بالای کورکومین (ماده فعال موجود در زردچوبه)، ممکن است نشانه‌های آسیب کبدی را در افراد مبتلا به کبد چرب کاهش دهد.

تخمه آفتابگردان: سرشار از ویتامین E و منبع طبیعی آنتی‌اکسیدان است که اغلب در درمان کبد چرب استفاده می‌شود.

چربی‌های غیر اشباع: تعویض چربی‌های اشباع شده با منابع چربی غیراشباع مانند روغن آووکادو و روغن زیتون برای مبتلایان به کبد چرب مفید است.

سیر: سیر و پودر سیر به کاهش وزن و چربی در بدن افراد مبتلا به بیماری کبد چرب کمک می‌کند و نشان داده شده که مصرف مکرر سیر در کم شدن نشانه‌های کبد چرب موثر است.پ

آیا بیماری کبد چرب می تواند منجر به سرطان کبد شود؟

بله! افراد مبتلا به بیماری کبد چرب، به ویژه آن‌هایی که مبتلا به کبد چرب غیر الکلی هستند، در طول زمان اگر به درمان نپردازند در معرض افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد قرار می‌گیرند. مهم است که از اولین مراحل کبد چرب به صورت منظم زیر نظر پزشک باشید و سبک زندگی خود را به شکل جدی عوض کنید.

آیا بیماری کبد چرب می تواند کودکان را تحت تاثیر قرار دهد؟

بله، بیماری کبد چرب، به ویژه بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)، به طور بالارونده‌ای در کودکان شایع است که اغلب به دلیل عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب و سبک زندگی بی‌تحرک اتفاق می‌افتد. مداخله زودهنگام، مراجعه به پزشک و تغییر سبک زندگی برای مدیریت این بیماری در کودکان بسیار مهم است.

آیا بیماری کبد چرب قابل پیشگیری یا درمان است؟

بله، اصلاح شیوه زندگی مانند رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، مدیریت وزن و تعدیل مصرف الکل می‌تواند به پیشگیری، مدیریت بیماری و حتی روند معکوس کبد چرب کمک کند. با این حال در برخی از موارد ممکن است پزشک دارو تجویز کند. در هر صورت درمان کبد چرب از اولین مرحله باید زیر نظر پزشک باشد.

سایر عوارض کبد چرب

آسیب کبد چرب علاوه بر این سه بیماری نامبرده، عوارض و خطرات دیگری هم دارد. این عوارض دایره‌ی گسترده‌ای دارند و روی بسیاری از سیستم‌های بدن تأثیر می‌گذارند. به‌عنوان‌مثال برخی از عوارض کبد چرب شامل ریزش مو، افزایش ضربان قلب، تضعیف سیستم ایمنی، کاهش میل جنسی، تب و سردرد، بالاآوردن خون، کم شدن حافظه، سیاه شدن مدفوع و ادرار، تنگی نفس، درد در قسمت راست بدن، انقباض عضلات، خونریزی و کبودی بی‌دلیل می‌شود.

نکته آخر، پیشگیری بهتر از درمان

در پایان ذکر این نکته ضروری است بهترین راهکار برای پیشگیری از کبد چرب، کنترل و کاهش اضافه وزن و در نهایت توجه به رژیم غذایی است. در واقع از آنجایی که در حال حاضر دارویی مشخصی برای درمان بیماری کبد چرب تأیید نشده است؛ در بسیاری از موارد، تغییرات سبک زندگی می‌تواند به درمان بیماری کبد چرب کمک کند.

به عنوان مثال، پزشک یا مشاور تغذیه ممکن است بنا به شرایط مواردی نظیر «اجتناب یا محدود کردن مصرف الکل»، «اقدام برای کاهش وزن» و «ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی» را توصیه کند.

نکته 1: این مقاله برای آگاهی شما عزیزان تهیه شده است و لیمومی در قبال آن هیچ مسئولیتی ندارد.

نکته 2: اگر در حال اجرای رژیم لیمومی هستید، باید طبق برنامه‌تان عمل کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. متخصصان لیمومی تمام موادغذایی لازم را در برنامه‌ غذایی‌تان لحاظ کرده‌اند.

منابع:

WebMD

Healthline

Children’s Hospital of Philadelphia

MedlinePlus